Aleksander Gierymski okiem psychiatry i psychologa

Wykład lekarzy z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie zorganizowany został w ramach programu edukacyjnego towarzyszącego wystawie „Aleksander Gierymski 1850-1901”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 26 czerwca 2014 r. [53min]

Sposób malowania, zainteresowania twórcze i funkcjonowanie społeczne Aleksandra Gierymskiego stały się podstawą do oceny osobowości i diagnozy zaburzeń psychicznych artystyCzy drażliwość, wybuchowość, zmienność nastroju, drobiazgowość dają podstawy do wysnucia hipotezy o chorobie? Czy wskazują jedynie na pewien typ osobowości, który pod wpływem niekorzystnych czynników (bieda, złe odżywianie, obcowanie z toksycznymi substancjami) powoduje trudności w funkcjonowaniu społecznym? Wykład wygłosili dr n.med. Dorota Parnowska (psycholog kliniczny) i prof.Tadeusz Parnowski (psychiatra) z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Wczesny okres życia Aleksandra Gierymskiego charakteryzuje dbałość o wygląd zewnętrzny, kontrola własnych zachowań i zainteresowanie relacjami społecznymi. Obecność rodziców i rodzeństwa stabilizowała go emocjonalnie, a swobodny wybór zawodu i wsparcie jego decyzji życiowych przez osoby dla niego ważne, zapewniały mu możliwośćprawidłowych kontaktów społecznych. Szczególną rolę w jego życiu w tym okresie, odegrał Maksymilian. Z jednej strony był ukochanym bratem wskazującym drogę rozwoju i w początkowym okresie pracy twórczej zapewniającym bezpieczeństwo materialne. Z drugiej strony był obiektem zazdrości i rywalizacji, jak ma to miejsce w przypadku każdego rodzeństwa. Przez wszystkie lata życia Aleksander mimo licznych dowodów akceptacji i uznania jego wielkości jako artysty, ciągle czuł się niedoceniany. Coraz częściej jego zachowania były impulsywne, gwałtowne, ludzie będący wokół niego drażnili go swoimi opiniami na temat jego sztuki. Stał się szorstki, trudny w kontakcie, mało zainteresowany problemami innych ludzi, wsłuchany w swój świat i swoją wizję sztuki. Coraz bardziej wycofywał się z relacji społecznych, równocześnie stając się wnikliwszym obserwatorem i perfekcyjnym wykonawcą. Poszukiwał nowych technik dla wyrażenia tego, co widział. Malował pędzlem, szpachlą, szczotką, rozgładzał farbę palcami na płótnie i wielokrotnie poprawiał kompozycję obrazu (poprzez zmianę kształtu obrazu, przesunięcie kompozycji osiągane przycinaniem, a następnie doklejaniem pasów płótna), by odpowiadała jego wyobrażeniu idealnego rozwiązania założenia malarskiego. W swoich obrazach nie zajmował się wprost swoimi emocjami, nie malował własnego cierpienia, tematem swojej twórczości uczynił naturę i życie codzienne zwykłych ludzi. W jego sztuce można obserwować niezwykłą spójność obrazu i emocji, struktury i kompozycji. Nie widać znamion dezorganizacji, ani w tematyce, ani w sposobie przekazu. Jego obrazy cechuje współbrzmienie z otaczającymgo światem. Wydaje się to tym bardziej istotne, że w tym samym czasie artysta odbierany był przez innych ludzi jako osoba drażliwa, uparta, wielkościowa, chwiejna emocjonalnie. Cechy te i zachowania z upływem czasu coraz bardziej dominowały w sposobie bycia malarza. Pod maską opryskliwego i trudnego w kontakcie człowieka, kryło się rozczarowanie, cierpienie, ale też i bogate życie psychiczne. Jego sposób zachowania cechowała logika i upór, naznaczony ideą nadwartościową, jaką stała się sztuka. Biorąc pod uwagę wspomniane wyżej informacje i opisane ograniczenia, możemy jedynie postawić hipotezy dotyczące obecności lub braku choroby psychicznej artysty i podjąć próbę oceny jego osobowości.

Źródło: „Aleksander Gierymski z perspektywy konserwatora, psychiatry i psychologa”, Anna Lewandowska (Pracownia Konserwacji Malarstwa na Płótnie MNW, Dorota Paranowska, Tadeusz Paranowski. Artykuł dostępny na www.psychiatraonline.com

***

Wystawa Aleksander Gierymski 1850–1901 (20 marca – 10 sierpnia 2014 r.)

Wystawą dzieł jednego z najwybitniejszych malarzy polskich drugiej połowy XIX wieku Muzeum Narodowe w Warszawie powraca do tradycji prezentacji twórczości artystów ze środowiska warszawskiego. Jest to pierwszy po 76 latach tak wszechstronny i kompletny pokaz dorobku artystycznego malarza, który był bohaterem wystawy inaugurującej w 1938 roku działalność Muzeum w nowym gmachu w Alejach Jerozolimskich.

Na wystawie prezentowana jest niemal cała dostępna spuścizna Aleksandra Gierymskiego – ok. 120 obrazów i szkiców olejnych, ok. 70 rysunków, jeden szkicownik, a także blisko 110 drzeworytów wykonanych według rysunków Gierymskiego oraz zespół fotografii modeli pozujących artyście. Większość prac pochodzi ze zbiorów MNW, pozostałe wypożyczono z osiemnastu muzeów polskich, dwóch instytucji zagranicznych oraz z wielu kolekcji prywatnych. Jest to pierwszy po 76 latach tak wszechstronny i kompletny pokaz dorobku artystycznego malarza.

Wokół słynnych dzieł – takich jak: Sjesta włoska, W altanie, Żydówka z pomarańczami (obraz odzyskany w 2011 r. dzięki staraniom MKiDN oraz funduszom przekazanym przez Fundację PZU), Święto Trąbek, Wieczór nad Sekwaną czy Wnętrze bazyliki św. Marka w Wenecji – zebrane zostały szkice przygotowawcze i studia plenerowe, a także inne prace o zbliżonej tematyce. Na wystawie, obok powszechnie znanych obrazów, znajdują się również dzieła pokazane publicznie po raz pierwszy od końca XIX wieku.

Wystawie towarzyszy bogaty program wydarzeń.

***

Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.

Podobne wykłady Kultura

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.