Dyskusja: Polska pany? Polska chamy?

Posłuchaj dyskusji w formie podcastu:

Część 1 [18min]: „Jako środowisko warszawskie, podejmując temat „chamofobii”, czyli uprzedzeń wobec wsi, mieliśmy jedną poważną wątpliwość: na ile to, o czym piszemy, zaobserwowane w języku debaty publicznej, jest naprawdę odczuwalne dla osób pochodzących ze wsi?” – zapytał na wstępie do dyskusji Jan Mencwel, moderator debaty. Magdalena Bartecka i Mateusz Piotrowski ze Stowarzyszenia Folkowisko opowiedzieli o motywacjach, którymi kierowali się organizując kampanię „Jestem ze wsi”.

„Chamofobia to zestaw negatywnych stereotypów, których nie wyczerpuje epitet „wieśniak”. Skąd właściwie w polskim społeczeństwie wziął się ten stereotyp, czy jest jakaś grupa która to podtrzymuje i powiela? 21. numer Magazynu Kontakt poświęcony chamofobii wiązał to zjawisko z historią wielkiej migracji ludności wiejskiej do miast. Źródła stereotypów należy szukać w zderzeniu wiejskiego zestawu przyzwyczajeń z rzeczywistością wielkich miast.
Pan profesor Leder napisał z kolei tekst o tytule „Kto nam zabrał tę rewolucję?”, w którym mówi o wybrakowanej tożsamości klasy średniej i wymienia wiele elementów tej fałszywej tożsamości: „klasa średnia unika jasnego określenia swojej tożsamości, pławi się w nostalgicznych rojeniach na temat swojej pseudoszlacheckiej przeszłości, na temat dworków i hektarów, powstań i cmentarzy albo odlatuje ku hiperglobalnym wzorcom , czego przykładem jest zawrotna kariera, jaką w warstwie mieszczańskiej zrobiło spożywanie sushi” – powiedział Jan Mencwel.

Część 2 [26min]: Aleksandra Bilewicz, autorka tekstu „Niedomiasto, czyli prawo do wsi”, twierdzi, że dyskurs nienawiści i kompleksów związany z epitetem „wieśniak”, da się pogłębić o drogę modernizacji, którą Polska przyjęła obecnie. Jest ona wykluczająca dla wsi jako takiej. Wieś staje się „niedomiastem”. W swojej pracy powołuje się na wypowiedzi ekonomistów, którzy twierdzą że wieś nie ma żadnej przyszłości, a jej mieszkańcy powinni masowo przeprowadzić się do miast. „To co się z wsią dzieje teraz, zwłaszcza po transformacji, to postępująca jej marginalizacja w wyniku polityki deregulacji gospodarki polskiej – produkcja rolnicza opłaca się coraz mniej, a na dodatek likwiduje się infrastrukturę wiejską. Dotyka to też mniejszych ośrodków miejskich. Jest to zjawisko negatywne.” – powiedziała Aleksandra Bilewicz.

Część 3 [26min]: Profesor Andrzej Leder na początku dyskusji zwrócił uwagę na mroczną stronę tego, że chłopi byli niewolnikami pańszczyźnianymi. Stwierdził, że zaważyło to na tożsamości ludzi, którzy są współczesnymi mieszczanami. Problemem naszego społeczeństwa jest indywidualizm, trudność w działaniu razem, co wynika z dziedzictwa szlachecko-pańszczyźnianego. Według Aleksandry Bilewicz lekarstwem na te bolączki jest upodmiotowienie. „Niekoniecznie zerwanie ze wszystkim, co wiejskie i chłopskie, ale uświadomienie sobie negatywnych i pozytywnych cech tego dziedzictwa. Uznanie tego, co pozytywne za swoje w sposób afirmacyjny, ale nie bezkrytyczny.” Zgodził się z tym Profesor Leder, tłumacząc że „żeby móc zmieniać pewien typ tożsamości, trzeba go dość dobrze rozpoznać, również w jego słabościach i fundamentalnych ograniczeniach. To oznacza także rozumienie i przeciwdziałanie destrukcyjnym wpływom pewnego rodzaju odziedziczonych postaw, nastawień i stereotypów, które w tej tradycji tkwią.”

Część 4 [27min]: Dyskusja z salą.

Część 5 [16min]: Dyskusja z salą.

Udział wzięli:
prof. Andrzej Leder – Polska Akademia Nauk
Aleksandra Bilewicz – „Nowe Peryferie”
Magdalena Bartecka – Kampania „Jestem ze Wsi”
Mateusz Piotrowski – Stowarzyszenie „Folkowisko”

Tematowi „Chamofobii” poświęcony został 21. numer kwartalnika „Kontakt”. Mogą Państwo zapoznać się z nim tutaj.

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.