Manet i nowoczesność. Wykład Iwony Danielewicz

Wykład Iwony Danielewicz towarzyszący wystawie „Olga Boznańska (1865–1940)”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 2 kwietnia 2015 r. [47min]

Twórczość Éduarda Maneta miała znaczący wpływ na ukształtowanie się nowoczesnego języka wypowiedzi w malarstwie i grafice.Czy Olga Boznańska znała i inspirowała się dziełami Maneta?

***

Édouard Manet (ur. 23 stycznia 1832 r. w Paryżu, zm. 30 kwietnia 1883 r. tamże, pochowany na Cmentarzu Passy) – francuski malarz, jeden z najwybitniejszych malarzy XIX wieku. Przez znaczną część jego kariery wpływ na jego twórczość miał XVI-wieczny, wenecki malarz – Tycjan. Uważany za jednego z prekursorów impresjonizmu, współpracował i wystawiał ze znanymi impresjonistami. Lubił gorszyć mieszczańską publiczność. Przykładem tego może być jego obraz „Śniadanie na trawie” (1862-1863), w swoim czasie uznany za dzieło skandalicznie bezwstydne, w którym mitologiczny motyw nagiej nimfy Manet prowokacyjnie przeniósł w realia współczesne, szokując współczesnych kontrastem ubrania i nagości.

*** 

Iwona Danielewicz -kurator Zbiorów Sztuki Polskiej do 1914 w Muzeum Narodowym w Warszawie

***

Przypadająca 15 kwietnia 2015 roku 150. rocznica urodzin Olgi Boznańskiej stała się inspiracją do zaprezentowania twórczości jednej z najbardziej cenionych polskich malarek, zaliczanych do ścisłego grona najwybitniejszych artystek europejskich. Wystawa pod honorowym patronatem Małżonki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Anny Komorowskiej. Wystawa zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie, ze specjalnym udziałem Musée d’Orsay.

Muzeum Narodowe w Warszawie zaprasza do zapoznania się z pełnym programem wydarzeń towarzyszących wystawie a także z pokazem tematycznym poświęconym ekspozycji w serwisie CMNW.

***

Olga Boznańska (1865–1940) jest jedną z najbardziej oryginalnych i cenionych w świecie polskich artystek. Jej prace reprezentują polską sztukę na wielu wystawach w kraju i za granicą. Córka Francuzki i Polaka, urodzona w Krakowie, tutaj też odebrała wstępne wykształcenie artystyczne. Naukę malarstwa kontynuowała w Monachium. Zachęcona sukcesami odniesionymi w świecie, osiadła w 1898 roku w Paryżu – stolicy ówczesnego artystycznego świata. Tam rozwinęła się jej kariera międzynarodowej portrecistki.

***

Ona była malarką stuprocentową – to zdanie Józefa Czapskiego o Oldze Boznańskiej jest mottem programu wydarzeń towarzyszących wystawie artystki w Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym znajduje się zbiór 57 obrazów Boznańskiej, w tym takie arcydzieła jak W oranżerii, Portret chłopca w gimnazjalnym mundurku, Pracownia artystki, Imieniny babuni czy Portret Anny Saryusz Zaleskiej, a także szkicowniki i fotografie. Duży zespół obrazów artystki jest zawsze obecny w kolejnych odsłonach stałej Galerii Malarstwa Polskiego a jej obrazy niezmiennie pokazywane są na wystawach sztuki polskiej, organizowanych przez warszawskie Muzeum Narodowe za granicą.

Miejsce Boznańskiej w polskiej sztuce określił Wiesław Juszczak w błyskotliwej syntezie Modernizm z 1977 roku. Na przekór wszystkim, którzy pisali, że stylistyczna klasyfikacja malarstwa Boznańskiej jest niemożliwa, Juszczak powiada, iż stosując środki i technikę impresjonistyczną artystka osiąga ostateczny efekt napięcia emocjonalnego i drapieżnej ekspresji. Zauważa, że już w okresie monachijskim Boznańska odnalazła własną „przestrzenną formułę”: jej bezkonturowe postaci na niedookreślonych tłach już to się w nie wtapiają, już to się z nich wyłaniają, co daje poczucie niepokojącego pulsowania. „I od zasugerowania takiej przestrzeni »cerebralnej«, odrealnionej, rozpoczyna się tutaj przenikliwa, bezlitosna nierzadko opowieść o ludzkiej duszy”. Juszczak porównuje wibrujące plamy Boznańskiej do linii Wyspiańskiego: pozwalają one na przekroczenie wolumenu materii, by tym silniej wyrazić psychikę zjawisk i duszę artystki. W specyficznej polskiej recepcji kierunków zachodnich impresjonizm – powiada Juszczak – wiąże się z ekspresjonistycznym gruntem.

Autorki wystawy postawiły sobie za zadanie dotrzeć do wszystkich dzieł artystki, a co ważniejsze, przedstawić je w kontekście dzieł artystów, na których Boznańska się sama powoływała, bądź z którymi wiązali jej dzieła krytycy. Na warszawskiej wystawie tylko na jeden miesiąc (do 25 marca 2015) pojawi się dzieło, z którym związek Boznańskiej będzie wyraźny i zachwycający, mianowicie obraz Whistlera Harmonia w szarości i zieleni. Miss Cicely Alexander z 1873 roku, użyczony nam przez Tate Gallery w Londynie. Boznańska widziała go razem z innymi obrazami artysty na wystawie w Monachium w 1888 roku.

Wydaje się, że choć każda wystawa i każde kolejne opracowanie przybliża nas do fenomenu sztuki Olgi Boznańskiej, wciąż jesteśmy na początku drogi. To dobrze, czeka nas wiele interesujących przygód z artystką od dawna należącą do kanonu polskiego malarstwa a przy tym ciągle nie dość znaną i intrygującą.

Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie dostępna jest dla zwiedzających do 2 maja 2015 r.

Więcej na www.mnw.art.plmnk.pl/wystawy/olga-boznanska

***

Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.

Podobne wykłady Kultura

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.