Obywatelska modernizacja Polski – jak wykorzystać tę szansę?

Posłuchaj debaty w formie podcastu:

Po 1989 roku Polacy – działając w samorządzie lokalnym, czy organizacjach i ruchach społecznych – oddolnie modernizowali Polskę. Działo się to niejako przy okazji rozwiązywania problemów, na które natrafiali w swoim codziennym życiu. Stąd bierze się olbrzymi „wysyp” inicjatyw w takich obszarach jak edukacja, kultura, zdrowie, sport, ale też przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu czy ochrona przestrzeni publicznej. Jednak nie rozwiązywanie problemów było tu najistotniejsze – te działania stanowiły bowiem „szkołę” podmiotowości. To dzięki nim zachodziła modernizacja kulturowo-mentalna – Polacy nabywali nowe kompetencje cywilizacyjne i to wydaje się być najważniejszym efektem tych działań.

Przez ćwierć wieku jakie minęły od początku transformacji aktywność obywatelska uległa przemianie. Z jednej strony, w wielu obszarach bardziej aktywne stało się państwo. W niektórych przestrzeniach „wypiera” ono organizacje i ruchy społeczne. W innych jego aktywność polega na kooptacji sektora obywatelskiego do struktur publicznych. Rodzi to pytanie – czy coraz częściej nie mamy do czynienia z układem klientelistycznym władza-NGO? Z drugiej zaś, wzrost środków publicznych spowodował tzw. profesjonalizację sektora – wiele organizacji zniknęło, wiele jednak „okrzepło” uzyskując kościec, dzięki któremu radzi sobie z nowymi zadaniami. Rodzi to jednak kolejne pytanie – czy „misja” nie ustępuję zimnemu profesjonalizmowi czy wręcz „grantozie”, czyli jałowemu „przerabianiu” unijnych grantów?

Jednocześnie coraz więcej inicjatyw obywatelskich nie wynika już z niezaspokojonych potrzeb, lecz po prostu z pasji, które chce się realizować wraz z innymi. Otwartym pozostaje pytanie – jak będzie wyglądała aktywność obywatelska w przyszłości? Czy będzie ona w dalszym ciągu mogła być postrzegana jako jedna z głównych lokomotyw rozwoju Polski? Czy na drodze do dalszego rozwoju inicjatyw nie stanie nieumiejętność komunikacji, „pracy zespołowej” i działania dla dobra wspólnego? Czy edukacja i „wciąganie” obywateli do współodpowiedzialności za rozwój lokalnych społeczności przez samorządy może przynieść zmianę? Na pewno ważnym impulsem zmiany są tutaj nowe sposoby wsparcia działalności obywatelskiej, takie jak mechanizm regrantingu.
Pomimo wielu zmian, jedno pozostało niezmienne – to właśnie z tych środowisk obywatelskich często wychodzi impuls, inspiracja do zmian czy to w danych społecznościach lokalnych, czy to środowiskach branżowych. Tu często powstają – alternatywne wobec agend państwowych – strategie modernizacji. Na czym one się opierają? Czy można powiedzieć o jakichś elementach wspólnych, tworzących zarys wizji „obywatelskiej modernizacji Polski”?

Moderatorem sesji była Marzena Wojda – Dyrektor Programowy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej

W roli panelistów wystąpili:

dr Marek Rymsza – Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski
Tomasz Schimanek – Ekspert Akademii Rozwoju Filantropii
Jadwiga Czartoryska – Prezes Zarządu Fundacji Orange, Pracownie Orange
Krzysztof Głomb – Prezes Stowarzyszenia Miasta w Internecie, Latarnicy Polski Cyfrowej
Sławomir Skwarek – Wójt gminy Adamów

Część 1 [15min]: Wystąpienie dr. Marka Rymszy z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego
Część 2 [15min]: Wystąpienie Tomasza Schimanka, eksperta Akademii Rozwoju Filantropii
Część 3 [36min]: Dyskusja z udziałem sali
Część 4 [9min]: Wypowiedzi Tomasza Schimanka (Akademii Rozwoju Filantropii) i dr. Marka Rymszy (ISNS UW)
Część 5 [14min]: Wystąpienie Jadwigi Czartoryskiej, Prezes Zarządu Fundacji Orange, Pracownie Orange
Część 6 [11min]: Wystąpienie Krzysztofa Głomba, Prezesa Stowarzyszenia Miasta w Internecie, Latarnicy Polski Cyfrowej
Część 7 [13min]: Wystąpienie Sławomira Skwarka, wójta gminy Adamów
Część 8 [20min]: Wypowiedzi osób zaproszonych do dyskusji – Elżbiety Kowalik (koordynatorki projektu „Obywatele w miasteczkach”) i dr. Łukasza Niesiołowskiego-Spano (Instytut Historii Uniwersytetu Warszawskiego, „Obywatele Nauki”). Następnie dyskusja z udziałem sali.
Część 9 [14min]: Odpowiedzi panelistów na pytania z sali i wypowiedź reprezentanta sfery władzy – Jana Wyrowińskiego (Wicemarszałka Senatu RP)

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.