Pomorska Kraina w Kratę

Wystąpienie Marzenny Mazur, dyrektorki Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, zorganizowane w ramach konferencji „Dziedzictwo wsi pomorskiej – rady, przykłady, informacje”. Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, 12-13 września 2014 r. Swołowo [16min]

Zakończyła się kolejna konferencja Fundacji Wspomagania Wsi poświęcona dziedzictwu kulturowemu wsi. Tym razem spotkanie, zorganizowane zostało wspólnie z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, w gościnnych progach Muzeum Kultury Ludowej w Swołowie, oddziału Muzeum Pomorza Środkowego. Spotkanie adresowane było do mieszkańców województw pomorskiego i zachodniopomorskiego

– W dwudniowym wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele instytucji, które zawodowo zajmują się dziedzictwem kulturowym. Stąd obecność gości z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, służb konserwatorskich, przedstawicieli muzeów oraz urzędów marszałkowskich. Z drugiej strony mieliśmy ludzi pasjonujących się dziedzictwem, działających w rozlicznych stowarzyszeniach i grupach nieformalnych – mówi Krystian Połomski, koordynator przedsięwzięcia. – Spotkanie przedstawicieli obu środowisk jest zawsze budujące, dowodzą tego poprzednie konferencje. Myślę, że także w Swołowie udało nam się stworzyć forum do wymiany poglądów naukowców i ekspertów z praktykami.

Konferencję otworzyły Marzenna Mazur, dyrektor Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku oraz Justyna Duriasz-Bułhak z Fundacji Wspomagania Wsi, która zaprezentowała publikację „Rzecz o dziedzictwie na wsi”. W opracowaniu znalazło się również miejsce dla Swołowa. Opis tego muzeum tylko szczątkowo oddaje jego rzeczywisty klimat. Szczegółowo o całym projekcie i przepięknej, malowniczej wsi, gdzie udało się odrestaurować zagrodę bogatego bauera Albrechta, opowiedziała Marzenna Mazur. Po odrestaurowaniu zagrody muzealnicy zabrali się za renowację kolejnych gospodarstw; proces ten zdaje się „pączkować” w całej miejscowości. Zachwyca fakt, że łączy się tu tradycję z nowoczesnością. W zabytkowych wnętrzach wykorzystano współczesne rozwiązania technologiczne, muzealne ekspozycje ogląda się przy wsparciu multimediów. Z drugiej strony mamy pełno zwierząt, są konie, gęsi, indyki. A pracujący tu ludzie nie są tylko kustoszami, ale i prawdziwymi gospodarzami tego miejsca. Opiekują się przychówkiem, wykonują też prace polowe. 

Kraina w Kratę o której opowiadała Marzenna Mazur to obszar Pomorza, gdzie dominującym elementem krajobrazu wiejskiego jest zachowane XVIII i XIX-wieczne budownictwo szkieletowe. Technicznie polegało ono na tym, że w kwatery drewnianych konstrukcji budynków wznoszonych z potężnych bali wstawiano dyle, które następnie owijano powrósłami ze słomy i oblepiano gliną wymieszaną z sieczką.

Powierzchnię kwater bielono wapnem na biało, a drewniane belki zabezpieczano smołą lub smarami. Uzyskiwano dzięki temu charakterystyczną kratownicę, która w zdecydowany sposób wyróżnia pomorską wieś od innych regionów Polski.

W taki sposób budowano zarówno domy mieszkalne, zabudowania gospodarcze, kuźnie, szkoły, kościoły i dwory. Wiele z nich zachowało się do dnia dzisiejszego w licznych nadmorskich wsiach. Tego typu konstrukcje były także widocznym elementem krajobrazu architektonicznego pomorskich miast i uzdrowisk (Słupsk, Ustka, Rowy, Jarosławiec).

Symetryczny układ konstrukcji szkieletowej oraz bielenie wapnem wypełnionych kwater nadaje pomorskim budynkom piękny specyficzny charakter i wizualny efekt.

***

To już piąta konferencja regionalna poświęcona dziedzictwu kulturowemu polskiej wsi. Inspiracją do organizacji spotkań była wydana w 2011 roku publikacja „Rzecz o dziedzictwie na wsi. Rady, przykłady, informacje”, opisująca różnorodne inicjatywy, dzięki którym udało się np. ocalić zabytkową zagrodę, nadać nowe funkcje dawnym budynkom użyteczności publicznej, uczytelnić krajobraz, zorganizować wystawę o przedwojennych mieszkańcach wsi. Opisane w publikacji projekty swoim zasięgiem obejmują całą Polskę. Książka w formie e-book lub w pdf. dostępna jest tutaj: www.fundacjawspomaganiawsi.pl

Relacje (także filmowe) z poprzednich czterech konferencji dostępne są na naszym portalu Witryna Wiejska oraz na WszechnicyRelacja z konferencji w Kamionce k. NidzicyRelacja z konferencji w CiekotachRelacja z konferencji w BiedrzychowicachRelacje z konferencji w Białowieży

 

***

Licencja Creative Commons
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.