Tryptyk warszawski, czyli Stefan Starzyński i Muzeum Narodowe
Wykład Grzegorza Piątka towarzyszący wystawie „Marzenie i rzeczywistość. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 9 czerwca 2016 [1h27min]
Budowę gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie udało się sfinalizować dzięki Stefanowi Starzyńskiemu, komisarycznemu prezydentowi stolicy. Prezydent miał w tym jednak swój interes – mówił podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Marzenie i rzeczywistość” Grzegorz Piątek, biograf Starzyńskiego.
– Polegał na tym, że miasto energicznie zabrało się za kończenie gmachu, umożliwiło jego ukończenie. Natomiast Muzeum jako instytucja odwdzięczyło się, stając się sceną prezentacji propagandowej władz miasta podczas trzech wystaw, które odbyły się w latach 1936-38: „Warszawa przyszłości”, „Dawna Warszawa” i „Warszawa wczoraj dziś jutro” – tłumaczył Piątek.
Wystawy pokazywały przede wszystkim plany rozwoju stolicy. Przyczyniły się również do zbudowania legendy Stefana Starzyńskiego jak urbanistycznego wizjonera. Legendy nie do końca prawdziwej. Jak mówił Piątek, prezydent nie tyle bowiem nadawał kierunki rozwoju miastu, co dawał urbanistom narzędzia umożliwiające im pracę oraz zapewniał wsparcie administracyjne.
Co można było zobaczyć na poszczególnych wystawach i w jaki sposób realizowały one cele propagandowe ówczesnych władz państwowych i miejskich można dowiedzieć się z załączonego filmu z wykładu. Zapraszamy do oglądania.
***
Marzenie i rzeczywistość. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
12 maja – 16 października 2016
Historia Muzeum Narodowego w Warszawie to nie tylko losy kolekcji oraz osób, które przez dziesięciolecia gromadziły dzieła sztuki i dbały o ich bezpieczeństwo. To również historia kolejnych siedzib muzealnych i starań, by zbiory pokazać publiczności w budynku funkcjonalnym i nowoczesnym. Ten fragment dziejów Warszawy szczęśliwie znamy dzięki zachowanym źródłom, prezentowanym na wystawie „Marzenie i rzeczywistość”, która będzie prezentowana w MNW od 12 maja do 31 lipca 2016. Zobaczymy na niej przedwojenne projekty gmachu muzealnego, co pozwoli na wyobrażenie sobie, jak miało wyglądać warszawskie Muzeum Narodowe w wizjach ówczesnych architektów.
W nowo powstałym po studwudziestotrzyletniej niewoli państwie polskim już w 1919 roku zorganizowano konkurs na projekt dzielnicy rządowo-muzealnej na terenie Ujazdowa. Idea wbudowania Muzeum Narodowego w kompleks gmachów rządowych świadczy o wybitnie państwowotwórczej roli, jaką przypisywano wówczas sztuce, nie dziwi zatem, że po rezygnacji z tego projektu, w 1924 roku, rozpisano kolejny konkurs na gmach Muzeum Narodowego w Alei 3 Maja. Na wystawie można obejrzeć prace konkursowe, wzbogacone o rysunki projektowe Jana Heuricha z 1925 roku, oraz plansze projektowe z następnego, ogłoszonego rok później konkursu, w którym wyłoniono ostatecznie zwycięski projekt Tadeusza Tołwińskiego. Ekspozycja pokazuje obowiązujące w latach 20. i 30. trendy w architekturze gmachów publicznych, pozwala też odpowiedzieć na pytanie, dlaczego spośród wielu koncepcji wygrał właśnie projekt Tołwińskiego.
Narracja wystawy biegnie chronologicznie. Akt erekcyjny i akt oddania Muzeum narodowi polskiemu otwiera część poświęconą najciekawszym etapom budowy obecnej siedziby Muzeum. Co ciekawe, niemal od razu po jego oddaniu do użytku, zamierzano przystąpić do rozbudowy, plany te przerwał jednak wybuch II wojny światowej. Później wielokrotnie powracano do tych zamierzeń, co zaowocowało dobudowaniem do gmachu głównego tzw. ryzalitu w 1972 roku. Jednak ta inwestycja nie zaspokoiła potrzeb na miarę zadań MNW i przybywających zbiorów. Naszą wystawą chcemy zwrócić uwagę publiczności i decydentów na problemy, z którymi zmaga się największa narodowa instytucja kultury.
W publikacji towarzyszącej znalazły się eseje poświęcone historii gmachu, najciekawsze projekty i zdjęcia z epoki oraz kompletny katalog obiektów pokazywanych na wystawie.
Zachęcamy do zapoznania się z programem wydarzeń towarzyszących wystawie.
***
Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.
