Zachodnioeuropejskie sposoby walki w bitwie pod Orszą
Wykład towarzyszący otwarciu Galerii Sztuki Dawnej, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2 lutego 2017 [1h02min]
Oglądając obraz „Bitwa pod Orszą”, znajdujący się w Galerii Sztuki Dawnej w Muzeum Narodowym w Warszawie, można dostrzec zachodnioeuropejskie wpływy na ówczesne uzbrojenie i taktykę armii Rzeczpospolitej. Opisał je podczas popularnonaukowego wykładu historyk wojskowości i rekonstruktor dr Tomasz Mleczek.
Bitwa pod Orszą (8 września 1515), w której wojska Rzeczpospolitej zadały klęskę armii Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, była jedną z największych batalii XVI-wiecznej Europy. Jak mówił dr Mleczek, o sukcesie armii koronnej przesądziło zastosowanie współdziałania jazdy, piechoty i artylerii. Innowacyjne środki i metody walki zaczerpnięto przede wszystkim z pól bitew wojen włoskich. Wszystkie one znalazły odzwierciedlenie na prezentowanym obrazie.
Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:
Historyk podczas wykładu przedstawił także przebieg bitwy, której poszczególne epizody również zostały przedstawione przez autora dzieła. Słuchacze mogli się dowiedzieć, jak wojskom koronnym udało się bez większych strat sforsować Dniepr oraz wciągnąć w pułapkę i rozbić wojska moskiewskie. Cały wykład został okraszony prezentacją ówczesnego uzbrojenia – szabli, broni obuchowej i łuków.
Zapraszamy do obejrzenia nagrania wykładu
***
Galeria Sztuki Dawnej
Europejskie i Staropolskie Rzemiosło Artystyczne, Malarstwo i Rzeźba od XV do XVIII wieku
Z dawnej Galerii Sztuki Zdobniczej oraz Galerii Dawnego Malarstwa Europejskiego i Staropolskiego Muzeum Narodowego powstała nowa Galeria Sztuki Dawnej. Łącząc gatunki techniczne chcemy odejść od tradycyjnego dyskursu historii sztuki, który rozdzielał „wysoką” sztukę obrazową – malarstwo, rzeźbę, rysunek i grafikę – od rzemiosła artystycznego, uznając je za dziedzinę użytkową. Tymczasem w dawnych epokach taki podział nie istniał. W zasadzie wszystkie te dziedziny sztuki traktowano równorzędnie. Jeśli już którąś wywyższano, to wcale nie malarstwo czy rzeźbę, lecz złotnictwo i produkcję tapiserii. Samo pojęcie „sztuka” – łacińska ars (a za nią włoskie, francuskie i angielskie wersje: arte, l’art, the art), grecka téchne, niemiecka i niderlandzka Kunst – oznaczało pierwotnie kunszt, sprawność wykonania, rzemiosło. Najwyżej ceniono w malarstwie i rzeźbie właśnie rzemieślniczą, wirtuozerską jakość wykonania.
Obrazowy charakter malarstwa i rzeźby – poddanych zasadzie naśladowania rzeczywistości (mimesis) – też nie czyni tych gatunków osobnymi. Jak pokazuje nasza ekspozycja, znakomita większość dzieł dawnego rzemiosła artystycznego miała wprawdzie dekoracyjny charakter, ale zawierała przedstawienia figuratywne, stanowiące przecież istotę malarstwa i rzeźby.
Rzemiosło artystyczne łączyły z malarstwem i rzeźbą wspólne cele i funkcje, a także przestrzenie, w jakich je gromadzono i wystawiano. I taki właśnie jest podział galerii – na „przestrzenie społeczne”: 1) pałac, willa, dwór; 2) kościół, kaplica i ołtarz domowy; 3) miasto. Innymi słowy: 1) kultura dworska, 2) kultura religijna, 3) kultura miejska.
W dziale KULTURA DWORSKA, w trzech salach: Pałac i willa; Dwór monarszy i wielkoksiążęcy; Dwór magnacki i siedziba szlachecka pokazane są obrazy, rzeźby, meble, tapiserie, tkaniny, kobierce, przedmioty złotnicze, srebra, naczynia szklane, majolika, fajanse, porcelana, które stanowiły oznaki luksusu i splendoru, instrumenty pouczenia moralnego, nośniki propagandy politycznej albo służyły rozrywce. Dział RELIGIA I WIARA W KOŚCIELE I W DOMU, obejmujący sale: Późnośredniowieczne obiekty kultu i dewocji; Renesansowe obiekty prywatnej dewocji; W strefie ołtarza: obiekty liturgiczne; Po soborze trydenckim: obrazy i przedmioty w kościołach i klasztorach; Po reformacji: obrazy religijne w domach i gmachach publicznych przedstawia oprawę liturgii w kościołach i miejscach kultu religijnego oraz instrumentarium prywatnej pobożności, modlitewnej i medytacyjno-kontemplacyjnej, uprawianej w domu lub w prywatnej kaplicy. Trzeci, umieszczony w osobnym skrzydle człon galerii: MIASTO, a w nim kolejne części: Obywatele i ich instytucje: ratusz i cech; Dom miejski i jego mieszkańcy; Obrazy w gabinetach kolekcjonerów; Etos patrycjuszy i ich wizja plebsu pokazuje, jak okazy rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby kreowały wysoką kulturę miejską. Zamyka tę opowieść miasto szczególne – Miasto na eksport: Wenecja. Prezentację dopełniają skarby rzemiosła artystycznego zamknięte w przestrzeniach trzech gabinetów: porcelany, szkła i kryształów górskich oraz złotnictwa.
Zachęcamy do zapoznania się z programem wydarzeń towarzyszących otwarciu Galerii Sztuki Dawnej.
***
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
