Chemia bioortogonalna
Wykład Krystiana Latosa w ramach cyklu Astrobio, Polskie Towarzystwo Astrobiologiczne [5 listopada 2021 r.]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
Ta nowa dziedzina chemii oferuje szerokie zastosowania w obrazowaniu komórkowym oraz walce z nowotworami. Chemia bioortogonalna to dziedzina chemii, która zajmuje się projektowaniem i stosowaniem reakcji chemicznych, które mogą zachodzić w żywych organizmach, nie zakłócając ich naturalnych procesów biologicznych.
Termin został wprowadzony przez Carolyn Bertozzi w 2003 roku, za co otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 2022 roku (wspólnie z Mortenem Meldalem i K. Barrym Sharplessem za rozwój metod chemii klik i bioortogonalnej).
Reakcje bioortogonalne umożliwiają precyzyjne znakowanie i badanie biomolekuł, takich jak białka, cukry czy lipidy, w ich naturalnym środowisku, co czyni je niezwykle cennymi w biologii, medycynie i nanotechnologii.
Kluczowe cechy chemii bioortogonalnej:
– Selektywność: Reakcje te zachodzą tylko między określonymi cząsteczkami, bez wpływu na inne procesy biologiczne.
– Kompatybilność z warunkami biologicznymi: Reakcje są przeprowadzane w temperaturze ciała, neutralnym pH i w środowisku wodnym.
– Brak toksyczności: Użyte odczynniki nie są szkodliwe dla komórek ani organizmów.
Chemia bioortogonalna to rewolucyjna technologia, która znajduje zastosowanie w wielu obszarach nauki i medycyny. Dzięki swojej precyzji i bezpieczeństwu otwiera nowe możliwości badawcze i terapeutyczne, które wcześniej były nieosiągalne
Krystian Latos – doktorant na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na tym samym wydziale ukończył studia magisterskie na kierunku Chemia medyczna. W czasie licencjatu, w Zespole Biologii Chemicznej i Projektowania Leków badał inhibitory interakcji MDM2/p53. W ramach pracy magisterskiej zajmował się chemią bioortogonalną – projektowaniem i syntezą heterodienów do reakcji hetero-Dielsa-Aldera z odwróconym zapotrzebowaniem elektronowym wykorzystywanych w obrazowaniu dystrybucji leków przeciwnowotworowych. Stawia pierwsze kroki w popularyzacji nauki pisząc swój pierwszy artykuł popularnonaukowy. Jego zainteresowania naukowe są związane z lekami przeciwnowotworowymi, chemią in vivo, czyli uczynieniem komórki organizmu kolbą reakcyjną i, naturalnie, astrobiologią. Prywatnie zapalony czytelnik i pasjonat wszystkiego co tajemnicze i niezbadane.
Wykład przygotowany we współpracy z Polskim Towarzystwem Astrobiologicznym