Co to znaczy, że człowiek jest wolny? Między determinizmem, przeznaczeniem a przypadkiem
Wykład Agaty Kłocińskiej-Lach, Kawiarnia Naukowa 1a, 9 lutego 2017 [0h52min]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
Czym jest wolność i jak ją realizować w świecie, gdzie z jednej strony wiele nas ogranicza, a z drugiej wszystko jest relatywne? Swoją refleksją na ten temat podzieliła się filozofka Agata Kłocińska-Lach podczas wykładu w Kawiarni Naukowej 1a.
Filozofka rozpoczęła swoje wystąpienie od krytyki tych prądów myślowych, które odbierają człowiekowi siłę sprawczą – jak determinizm czy fatalizm. W dalszej części przedstawiła słuchaczom swój subiektywny wybór kamieni milowych filozofii, które na nowo definiowały pojęcie wolności. Mowa była o sokratejskiej wolności od namiętności, augustiańskiej wolnej woli, która pozwala wybierać dobro lub zło (rozumiane arbitralnie) oraz egzystencjalistycznej wolności do podejmowania decyzji, za które człowiek musi wziąć odpowiedzialność.
Zdaniem Agaty Kłocińskiej-Lach powyższe koncepcje nie odpowiadają dobrze na pytanie, czym jest wolność i jak ją realizować we współczesnym świecie. Sokratejska wizja wolności jako samoograniczenia kontrastuje z nowoczesnym pojęciem wolności pojmowanej jako możliwość realizowania swoich zamierzeń. Augustiańskie prawo do wyboru dobra lub zła nie przystaje do zglobalizowanego świata – wielu religii i systemów społecznych, które odmiennie te pojęcia definiują. Egzystencjalistyczna odpowiedzialność za podejmowane decyzje stoi z kolei w sprzeczności z potocznym rozumieniem wolności, pojmowanej jako swoboda od odpowiedzialności.
Prelegentce najbliższa jest jedna z koncepcji wolności określona przez o. prof. Jacka Salija, który pisał o niej jako „prawie do bycia u siebie”. Jak tłumaczyła filozofka, realizuje się ona poprzez ustalenie zasad egzystencji w relacji z innymi ludźmi. Wolność rozumiana w ten sposób nie pozbawia człowieka indywidualności wyboru. Wymaga natomiast każdorazowo wzięcia na siebie ryzyka różnych konsekwencji jego decyzji dla przyszłych relacji z innymi ludźmi.
Agata Kłocińska-Lach – z wykształcenia doktor filozofii i pedagog. Od lat zaangażowana w pracę w edukacji. Obecnie współzałożycielka Fundacji Filozoficznej „PoMyślMy” i autorka bloga rodzicielskiego omalymrozumku.pl.
Zapraszamy do obejrzenia nagrania wykładu
***
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
