Mosty i mury relacje pomiędzy starowiercami a lokalną społecznością na Suwalszczyźnie
Wykład Macieja Gołąba w ramach konferencji „Pogranicza. Tygiel kultur czy beczka prochu?”, zorganizowanej przez Studenckie Koło Naukowe Historyków UW i Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego [22-23 kwietnia 2024 r.]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
Starowiercy (starowierzy, staroobrzędowcy) to grupa wyznaniowa wywodząca się z rosyjskiego prawosławia, która w XVII wieku odrzuciła reformy patriarchy Nikona, uznając je za odejście od „prawdziwej” wiary. Prześladowani w Imperium Rosyjskim, szukali schronienia poza jego granicami. Jednym z takich miejsc była Suwalszczyzna – pograniczny region Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a później Królestwa Polskiego, przyjazny mniejszościom religijnym i etnicznym.
Osiedlali się tu od XVIII wieku, zakładając własne wsie i osady, m.in. w okolicach Wodziłek, Gabowych Grądów czy Suwałk. Żyli w zwartym środowisku, zachowując własną liturgię, język starocerkiewnosłowiański i tradycje. Ich życie codzienne cechowała surowa obyczajowość, głęboka religijność oraz niezależność od państwowych i cerkiewnych instytucji.
Choć początkowo traktowani byli z nieufnością, z czasem starowiercy zaczęli współistnieć z lokalną społecznością litewską, polską i białoruską. Współpraca gospodarcza, sąsiedzkie kontakty oraz wspólne wyzwania codziennego życia na pograniczu sprzyjały budowaniu „mostów”. Jednocześnie różnice religijne, językowe i kulturowe stawały się niekiedy „murami”, tworząc dystans i utrwalając podziały.
Wykład przybliża historię obecności starowierców na Suwalszczyźnie, ich relacje z sąsiadami, przykłady integracji i konfliktów oraz aktualną sytuację tej wyjątkowej grupy wyznaniowej, która wciąż jest żywym elementem kulturowego pejzażu regionu.
Maciej Gołąb – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Patronem wydarzenia było Muzeum Historii Polski.
Organizatorem konferencji było Studenckie Koło Naukowe Historyków UW – najstarsze koło na Uniwersytecie Warszawskim. Rok założenia 1916.
