Na tropie zwierzęcego umysłu
Wykład dr. Macieja Trojana poświęcony umysłom zwierząt wygłoszony został w podczas spotkania Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki. Kawiarnia Skwer, 21 października 2013 r. [1h02min]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
Na początku XX wieku Berlińczyk Wilhelm von Osten udowadniał, że jego koń o imieniu Mądry Hans potrafi porozumiewać się z ludźmi, posiada nadzwyczajne zdolności matematyczne oraz językowe. Koń zyskał sławę w całym kraju, przebadany został przez profesorów psychologii i fizjologii, dyrektora ogrodu zoologicznego, dyrektora cyrku i weterynarza. Czy Hans rzeczywiście był wyjątkowo inteligentnym zwierzęciem? W jaki sposób potrafił „policzyć” np. liczbę osób w kapeluszach, którzy przychodzili na jego występy?
Cz. I. [30min] Na początku XX wieku, wraz z rozwojem psychologii rozwijała się psychologia porównawcza, czyli międzygatunkowa. Uczeni wierzyli, że zwierzęta mają takie same zdolności psychiczne jak ludzie: przeżywają podobne emocje, pamiętają jak ludzie, są tak samo inteligentne. Istniało przekonanie, że pracując solidnie ze zwierzętami można je nauczyć czytać, pisać i mówić. W XX wieku przeprowadzono szereg badań (m.in. dotyczących narzędzi używanych przez zwierzęta) udowadniających, że umysły zwierzęce wale nie są uproszczoną wersją umysłów ludzkich, ale są to zupełnie inne, złożone umysły.
Cz. II. [32min] „Teoria umysłu” to zdolność myślenia o tym, o czym myśli inny człowiek. Umiejętność tę nabywamy około 3-4 roku życia. Okazuje się, że zwierzęta także taką zdolność posiadły.
W ZOO Furuvik w Szwecji mieszka Santino, szympans, o którym w 2009 r. usłyszał świat. Santino gromadził kamienie i przygotowywał betonową amunicję, aby ciskać nią w odwiedzających zoo. Rzucanie kamieniami to jednak nie wszystko na co stać Santino. W toku nowych badań odkryto, że cieszący się złą sławą szympans znalazł nowatorskie sposoby na oszukiwanie odwiedzających. Odkrycia zaprezentowane w czasopiśmie PLoS ONE sugerują, że szympans jest w stanie wyobrażać sobie przyszłe zachowania i działania innych, kiedy nie są obecni, skutecznie wywołując przyszłe zdarzenie, a nie jedynie przygotowując się na nie. Opracował plan i strategię działania.
Ponadto w drugiej części: czy psy potrafią kłamać? Jak zwierzęta komunikują się z ludźmi? Jak rozwiązują problemy? Jak zapamiętują przeszłość i planują przyszłość? Które gatunki rozpoznają się w lustrze?
Krótka relacja ze spotkania (trzeci film) pochodzi z zasobów Kawiarni Naukowej.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
***
Wykład wygłoszony został w ramach spotkań Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki, która rozpoczęła swoją działalność w 1999 roku. Zapowiedzi spotkań, artykuły na ich temat oraz informację internetową prowadzi Festiwal Nauki. Spotkania odbywają się w każdy trzeci poniedziałek miesiąca (od września do czerwca). Godzina: 18.00. Miejsce: Skwer Hoovera, Warszawa.
Na listę adresową Kawiarni Naukowej można się zapisać u każdej z organizatorek Kawiarni: Magdaleny Fikus (m.fikus@ibb.waw.pl) lub Zuzanny Toeplitz (zuz@psych.uw.edu.pl).
Wiadomości z życia kawiarni oraz podobnych inicjatyw można znaleźć na stronie fb kawiarni naukowej (www.facebook.com/KawiarniaFN).
