O raporcie „Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi”
- 25 października 2016
- Kategoria: Ekonomia, Historia, Społeczeństwo
- 4202
- Wykładowcy: Jerzy Wilkin, Justyna Duriasz-Bułhak
Justyna Duriasz-Bułhak rozmawia z prof. Jerzym Wilkinem, Fundacja Wspomagania Wsi, 5 października 2016 [0h40min]
Posłuchaj rozmowy w formie podcastu:
Jest Pan autorem pierwszego rozdziału raportu, takiej jego syntezy – „Polska wieś na tle kraju i Europy”. Jedną z konkluzji całego raportu i tego rozdziału jest stwierdzenie powracające już od wielu lat, że wieś polska jest coraz mniej rolnicza. Jaka jest aktualna kondycja polskiego rolnictwa i jego perspektywy – może nie bardzo dalekosiężne, ale w perspektywie kilku najbliższych lat?
Kondycja rolnictwa jest nie najgorsza, chociaż zawahałem się, czy powiedzieć, że jest dobra. Rzadko kiedy sami rolnicy, gdy ich pytać, jaka jest kondycja ich gospodarstw czy rolnictwa, powiedzą, że jest znakomita. Ja uważam, że ta kondycja jest znacznie lepsza, niż była na przykład 12 lat temu, kiedy wstępowaliśmy do Unii Europejskiej. Dzięki temu, że jesteśmy od 12 lat w Unii, poprawiło się w rolnictwie bardzo dużo pod każdym względem. Ale jest cały szereg zagrożeń – ciągle nasze rolnictwo ma złe proporcje, jak to się mówi, czynników produkcji – to znaczy ziemi, kapitału i pracy. Mamy ciągle relatywnie za dużo zaangażowanych zasobów siły roboczej, która nie jest wykorzystana w rolnictwie, bo nie może być wykorzystana w małym gospodarstwie, ale jest powiązana. Mamy też ciągle za mało kapitału i za mało inwestycji. W związku z tym, gdy porównujemy strukturę rolnictwa na przykład z krajami byłej „Piętnastki”, czyli wyżej rozwiniętymi krajami Europy Zachodniej, to tam uzbrojenie pracy i w związku z tym produktywność pracy są wyższe niż w Polsce o trzy, pięć, sześć razy – zależnie od kraju. To wynika z tego, że ta praca jest słabo wyposażona w ziemię i kapitał.
A czy to się poprawia?
Ciągle mamy statystycznie mniej więcej 1,2 mln gospodarstw. Francja, która ma prawie dwukrotnie więcej użytków rolnych niż Polska, ma około 400 tys. gospodarstw. To o czymś świadczy.
Poprawia się, ale wolno. Znikają gospodarstwa najmniejsze, ale nie tylko. Ubywa również gospodarstw uważanych na przykład za średnie, które mają po 10-15 ha. Okazało się, że granicą oddzielającą zbiorowość gospodarstw, których liczba spada, od tych, których liczba rośnie, jest około 30 ha.
Czyli to jest to minimum.
Krótko mówiąc, jeśli chodzi o taką standardową produkcję zróżnicowaną, nie bardzo wyspecjalizowaną, to żeby funkcjonować, rozwijać się, mieć jakieś przyzwoite dochody, trzeba mieć w Polsce gospodarstwo powyżej 30 ha, a najlepiej powyżej 50 ha. Specjaliści, którzy zajmują się typową ekonomiką rolnictwa, wskazują, że te gospodarstwa mają przyszłość. Co nie znaczy, że gospodarstwa mniejsze nie mogą znaleźć sobie nisz rozwojowych.
Efektem tej struktury, która nie sprzyja wszechstronnemu rozwojowi gospodarstw produkcyjnych, jest to, że my zaczynamy mieć kłopoty z tzw. wsadem surowcowym do tego, co nazywamy agrobiznesem czy gospodarką żywnościową, która, nawiasem mówiąc, rozwinęła się znakomicie, między innymi dzięki niezwykle nowoczesnym przetwórniom, handlowi, zaopatrzeniu i tak dalej.
To też Unia pociągnęła bardzo.
Na przykład to, co się stało w mleczarstwie. Dzięki nowoczesnym formom przetwórstwa i dystrybucji bardzo się poprawiło, ale już dla wielu zakładów przetwórstwa spożywczego trzeba surowiec sprowadzać z zagranicy, na przykład z Danii, Holandii, Francji.
To paradoksalne.
Ponieważ nasi rolnicy nie są w stanie wystarczająco dużo wyprodukować standardowego produktu, który jest potrzebny do tego przetworzenia. To pokazuje, że należy pewne rzeczy w odniesieniu do rolnictwa i produkcji rolnej zmienić. Ja na przykład uważam, że także polityka unijna, nie tylko krajowa, powinna być bardziej proprodukcyjna, jednocześnie z zachowaniem kwestii środowiskowych czy wielofunkcyjności.
Dodam jeszcze, że spośród tych 1,2 mln gospodarstw – to są te powyżej 1 ha, przyszłość dłuższą jako gospodarstwa towarowe i gospodarstwa dające parytetowy poziom dochodów, czyli nie odbiegający od średniego w kraju, ma mniej więcej około 100 tys.
Czyli niecałe 10 proc. tej całej masy.
Tak. Ja widzę jeszcze pewne nisze dla kolejnych 100 tys. Ale nie więcej.
W dalszej części rozmowy Justyna Duriasz-Bułhak pyta prof. Wilkina o przyszłość pozostałych gospodarstw, a także samorządy, zmiany demograficzne oraz rolę elektoratu wiejskiego w rozstrzyganiu wyborów na szczeblu krajowym. Zapraszamy do oglądania.
***
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
Playlista: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
- Ocena trwałości krótkich łańcuchów żywnościowych w wybranych krajach
- Konflikty wokół ziemi rolnej a wspólna polityka rolna
- Rozwój prasy dla ludu w XIX i na początku XX wieku
- Uwarunkowania i skutki chaosu przestrzennego w Polsce
- Sto lat rozwoju polskiej wsi. Interdyscyplinarny dialog międzypokoleniowy
- Alternatywne sieci żywnościowe w krajach postkomunistycznych
- Media jako źródło wiedzy rolników
- Kultura na peryferiach
- Wpływ polityki spójności na rozwój obszarów wiejskich
- Opozycja "pana" i "chłopa" wiecznie żywa (przed i po PRL-u)
- Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich w Polsce
- Zróżnicowanie struktur demograficznych na obszarach wiejskich
- Rolnictwo węglowe – czyli rolnictwo na miarę wyzwań XXI wieku
- Uwarunkowania społeczno-edukacyjne biografii młodych mieszkańców wsi
- Reforma WPR po 2013 roku: próba oceny i propozycje modyfikacji
- Bariery rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich
- Mieszkańcy wsi jako przedmiot badań socjologii; pomiędzy wspólnotą wartości a wspólnotą interesu
- Nowy model rozwoju wiejskiego w Polsce: wdrożenie i recepcja
- Ewolucja kwestii agrarnej. Co z jej uniwersalizmem i polem recepcji?
- Kapitał społeczny sołtysów i sołtysek we współczesnych środowiskach wiejskich
- Rolnictwo i polityka rolna Indonezji w świetle raportu OECD na tle innych krajów azjatyckich, głównie Chin
- Gentryfikacja wsi w Polsce: znaczenie i skutki procesu
- Aktualne wyzwania stojące przed polską wsią i rolnictwem
- Rolnictwo a ekologia. Czy intensyfikacja upraw rolniczych daje się pogodzić z ochroną środowiska?
- Rolnictwo, rozwój wsi, demografia - wyzwania rozwojowe dla Polski
- Odnowa wsi w Polsce. Doświadczenia i perspektywy - seminarium IRWiR PAN
- Żyć na wsi. Sposoby życia i wzory konsumpcji
- Wyzwania stojące przed polską wsią i rolnictwem w nowej perspektywie WPR
- W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości. Wieś polska 1918 – 2018
- Rolnictwo Ukrainy w czasie wojny i okresie powojennej odbudowy
- Jak zmienia się polska wieś
- Idylle, hybrydy i heterytopie. Wiejskość i jedzenie w alternatywnych sieciach żywieniowych
- Dlaczego musimy się rozstać z przemysłowym systemem produkcji żywności?
- Własny dom w wiejskiej klasie ludowej. Mieszkanki wsi i ich strategie emancypacji - Seminarium IRWIR
- Trzy role wiejskich kobiet
- Chłopi i rolnicy w procesach przekształceń ustrojowych. Analiza dynamiki grupowej
- Od ludowej religijności do ludowej polityczności
- Wiejska starość w dwóch systemach opieki – nadchodzące wyzwania - seminarium IRWiR PAN
- O raporcie "Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi"
- Turystyka a ochrona przyrody lokalnej na polskiej wsi
- Instytucjonalne bariery rozwoju obszarów wiejskich w Ukrainie
- Dzierżawa jako instrument racjonalizacji wykorzystania ziemi rolniczej w Polsce
- Historia ludowa i historia narodowa w kinie pierwszej połowy lat 50
- Orientalizacja Polski Wschodniej
- Wpływ polityki klimatycznej na sektor rolnictwa w Polsce
- Terytorialne efekty polityk Unii Europejskiej w Polsce
- Zwiększenie odporności europejskich systemów rolniczych na podstawie projektu H2020 SURE-FARM
- Zarządzanie ryzykiem w związku z ekstremalnym opadem atmosferycznym
- Agricultural land in Ukraine: availability and quality in the context of war
- Jak przekonać rolników do Zielonego Ładu. Sugestie projektowania behawioralnego
- Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania cyfryzacji rolnictwa w Polsce - Seminarium IRWiR PAN
- Hołodomor 1932-1933 na Ukrainie: ludobójstwo ludności ukraińskiej w kontekście historycznym
- Okruchy zarazy - wiejskie społeczności i ich instytucje - debata IRWiR PAN
- Moja sytuacja w czasie koronawirusa - Seminarium IRWiR PAN
Playlista: Rozmowy Wszechnicy
- Na globalnej szachownicy i wokół Polski coraz więcej zmian
- Polska na globalnej szachownicy. Jakiej polityki zagranicznej potrzebujemy by sprostać nowym wyzwaniom?
- Żegnaj Angela, czyli nasz problem z Niemcami
- Nie tylko armia - od czego zależy bezpieczeństwo państwa
- Exposé marzeń - jak odbudować polską politykę zagraniczną
- Unia Europejska, co to jest i po co nam to...
- Jak przygotować Polskę i swoją społeczność do współczesnej wojny?
- Rosyjska dyplomacja, cele, środki, metody
- Rok złych wróżb
- Bliski Wschód wobec zmieniającej architektury świata i wobec agresji na Ukrainę
- Co się dzieje w Azji Południowo-Wschodniej
- Czy zachód chce zwycięstwa Ukrainy w tej wojnie
- Nowa architektura polityczna świata.
- Rosyjska agresja na Ukrainę i co dalej... część I
- Rosyjska agresja na Ukrainę i co dalej... część II
- Zrozumieć Mariannę; kultura, cywilizacja i cele strategiczne Francji
- Zjazd w Astanie i świat Środkowego Wschodu wobec wojny w Ukrainie
- Wybory "połówkowe" w USA a zmiana polityki międzynarodowej USA
- II Rzeczpospolita - lekcja dla współczesnych elit
- Ukraina w powojennej architekturze Europy Środkowo-Wschodniej
- Polska polityka zagraniczna - lipiec 2022
- Putin, Merkel, Macron, Łukaszenka, ZBiR i Białoruś nasza sąsiadka...
- Kampania wyborcza do samorządu, krok po kroku
- Rosyjska agresja na Ukrainę po roku. Strategia dla Polski na te czasy
- A jeśli wojna nie zostanie rozstrzygnięta na korzyść Ukraińców?
- Pamięć, chłopi, bunt, czyli formatowanie pamięci o pańszczyźnie
- Wojna po roku. Początek, progres, stan obecny...
- Biden Rosja Chiny czyli o Ukrainie
- O kondycji sektora pozarządowego w Polsce
- Zrozumieć Italię
- Czy ustawa o ochronie zwierząt porządkuje system ochrony zwierząt w Rzeczpospolitej?
- Zrozumieć Indie
- Indie [cz. I] - Epoka wedyjskiego ‘Słowa Usłyszanego’ (Śruti)
- Indie [cz. II] - Buddyzm, imperium Maurjów, Grecy w Indiach
- Indie [cz. III] - Drugi podbój Indii przez Muzułmanów (XIII w. e. c. – XVII e. c.)
- Indie [cz. IV] - Epoka dominacji angielskiej - III kolonizacja Subkontynentu Indyjskiego
- Chiny i zmieniający się porządek światowy
- Czesi, Czechosłowacja, Czechy - nasi niedocenieni (?) sąsiedzi...
- Polska a Izrael - relacje między państwami
- Nie tylko szkoła, ale przede wszystkim dom rodzinny ma wpływ na sukces dzieci w dorosłym życiu
- Długie życie pańszczyzny, cz. I
- Długie życie pańszczyzny, część II
- Indie [cz. V] - Europa i Indie: bliźniaczo różne cywilizacje
- Kobiety i pańszczyzna
- Chrzest Polski - 1050 lat
- Centralny Port Komunikacyjny
- Węgry - kraj zgubiony?
- Winston Churchill. Europa-Wielka Brytania-Polska
- Po co krowom dobre samopoczucie? O dobrostanie krów. Wywiad z prof. Henrykiem Grodzkim
- Chiny. Państwo, cywilizacja, kultura strategiczna, cesarstwo
- Finlandia nasz sąsiad i sojusznik
- Birma - Mjanma rok po zamachu
- Chłopi w II Rzeczpospolitej. Rzeczpospolita nie dla chłopów
- Izrael między demokracją a dyktaturą?
- Kim są nasi goście z Ukrainy i dlaczego to nie Rosjanie
- Sudan a interesy świata w Afryce
- Jak zabezpieczać i chronić zabytki?
- Czego chcą Niemcy?
- Geopolityczne trzęsienie ziemi z wojną w tle – Azja i Afryka
- Okrągły Stół, czyli polski Rubikon
- Od czego zależy tempo rozwoju lokalnego i sukces lokalny? Wywiad z prof. G. Gorzelakiem, dyrektorem Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (EUROREG)
- Dania, Północ Europy - kultura, dzieje, spotkania z Polską
- Nierówności w systemie edukacji. Jak sobie z nimi radzić?
- O szkole. Z Krystyną Starczewską rozmawia Justyna Duriasz-Bułhak
- Porozmawiajmy o podatkach
- Jak wspierać rozwój małego dziecka?
- Gospodarstwa rodzinne - co to dziś oznacza?
- Trzy oblicza lobbingu w USA: jak idee, organizacje i wielkie pieniądze zmieniają politykę w Stanach Zjednoczonych
- Patrioty (nie) w Polsce i inne sprawy światowe
- Rolnictwo, rozwój wsi, demografia - wyzwania rozwojowe dla Polski
- Zrozumieć Chiny czyli chiński obwarzanek - Tajwan, Hong Kong, Makau, Ujguria, Tybet, Mandżuria, Mongolia.
- O dobrostanie zwierząt
- Odporność strategiczna Polski
- Izrael w ogniu
- Jeszcze raz o Centralnym Porcie Komunikacyjnym
- Gra o Najwyższą Stawkę: Odporność na Zagrożenia i Kryzysy
- Ekonomia społeczna
- Dziecko – pełnoprawny obywatel społeczności lokalnej
- Pierwsze lata życia dziecka
- Co nauka mówi, a czego nie mówi o mózgach niemowląt i małych dzieci?
- Między gospodarką a polityką, czyli polskie reformy rolne
- Rosja, Niemcy, Białoruś i kwestia Polska
- Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej
- W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości. Wieś polska 1918 – 2018
- O powodzi i nie tylko
- Budżet domowy w czasach wysokiej inflacji
- Jak zmienia się polska wieś
- O nierównościach i o zróżnicowaniu między regionami
- Jabłonna Lacka i okolice przed i w czasach najazdu bolszewickiego 1920
- Klucz do świata, czyli angielski nie tylko w szkole...
- Dyplomacja gospodarcza czyli dyplomacja i gospodarka [cz.1]
- O psychologii zwierząt. Wywiad z prof. dr hab. Wojciechem Pisulą
- Sołtysi a Operacja Czysta Rzeka
- Dyplomacja gospodarcza czyli dyplomacja i gospodarka [cz.2]
- Kochajmy dzikie pszczoły póki jeszcze są
- Agenci służb specjalnych wobec zasad demokratycznego państwa i współczesnych zagrożeń zewnętrznych
- Trzy role wiejskich kobiet
- Kontrwywiad - fakty i tajemnice cz. I
- Misja Retingera do Polski przed wybuchem Powstania Warszawskiego
- Wywiad i kontrwywiad Polskiego Państwa Podziemnego w latach 1939-1945
- Społeczeństwo obywatelskie czy klientela
- Jan Karski. Historia tajnego kuriera Polskiego Państwa Podziemnego
- Zielony Ład - fakty i mity
- Staw wiejski - niezwykły zasób przyrodniczy i edukacyjny
- Wiejski staw - wspólne dobro
- Rzeki, rzeczki, strumyki... i my
- Lipienek i jego poniatówki
- Prawo autorskie w organizacji pozarządowej z praktycznego punktu widzenia
- O Unii Europejskiej i świecie - Boomer i Zetki
- Życie i śmierć Jana Rodowicza "Anody". Rozmowa z Mariuszem Olczakiem
- Ludzie i wspólnota - psychologia działania dla sołtysów - uwagi wstępne
- O popularyzacji nauki, kawiarniach naukowych i festiwalach nauki
- "Wiążą nas pewne wartości ogólnoludzkie". Rozmowa z dr. Adamem Bodnarem
- Jak rozwijała się wiedza o zwierzętach?
- O raporcie "Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi"
- Ameryka po wyborach
- O wyborach prezydenckich w USA
- Znaczenie odkryć naukowych Marii Skłodowskiej-Curie
- Rewolucja październikowa – dlaczego bolszewikom udało się sięgnąć po władzę?
- Droga do Niepodległości: Adam Jerzy Czartoryski
- Droga do Niepodległości: Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
- Droga do Niepodległości: Książę Józef Poniatowski
- Droga do Niepodległości: Leopold Kronenberg
- Droga do Niepodległości: Stefania Sempołowska
- Droga do Niepodległości. Roman Dmowski i Józef Piłsudski
- Droga pod Wiedeń - 1683
- Co znaczy prowadzić gospodarstwo rolne w Polsce?
- Mediacje lepsze niż sąd
- Kto to jest sędzia?
- Konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Najdłużej obowiązująca polska ustawa zasadnicza?
- Mediacje w szkole
- O współczesnej wojnie
- O Holokauście: Jak doszło do ludobójstwa?
- Wały przeciwpowodziowe. Konstrukcja, utrzymanie i wpływ roślinności na ich funkcjonowanie
- Samorząd terytorialny po 1990 r. - sukcesy i zagrożenia
- Polskie Django. Bunt i przemoc na wsi polskiej w XIX w.
- Dezinformacja to też wojna
- Zwierzęta w hodowli okiem behawiorystki
- Polska sołecka a odporność strategiczna państwa
- Odbudowa państwa
- Odpływ czy retencja, jak zarządzać rzeką?
- Rola wywiadu w obronie niezależności państwa
- Polskie rolnictwo i polityka rolna - wyzwania i dylematy
- Poszukiwania osób zaginionych - jak szukać, żeby odnaleźć?
- Ale nam się wydarzyło! Krzysztof Iwaniuk wspomina 30 lat samorządu w Polsce
- Ale nam się wydarzyło! Krzysztof Margol wspomina początki samorządu w Polsce
- Ale nam się wydarzyło! Mirosław Lech wspomina 30 lat samorządu w Polsce
- Psy i konie na służbie. Rola zwierząt w formacjach mundurowych
- Co się wydarzyło przed rokiem 1025?
- Bolesław Chrobry i jego królestwo
- Czy drżenie rąk to na pewno choroba Parkinsona?
- Zrozumieć Niemcy
- Ale nam się wydarzyło! Rozmowa z Ryszardem Kozyrą, byłym wójtem gminy Barciany
- Polska w zmieniającym się świecie.
- Do czego nam edukacja?
- Polska a Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu
- Wypalenie i regeneracja liderów wiejskich
- Przywództwo w Samorządzie
- Wójt, burmistrz a edukacja i rozwój lokalny
- Pies rasowy na wsi
- Churchill
- Moja sytuacja w okresie koronawirusa
- Pies na kanapie, ale czy szczęśliwy?