Od prometeizmu do pasywizmu. Polska polityka wschodnia minionego trzydziestolecia, część I

20 maja 2022
Kategoria: Historia, Polityka, Stowarzyszenie Euro-Atlantyckie
3016
Wykładowca: Jerzy Marek Nowakowski

Zapraszamy na pierwszy z trzech wykładów Jerzego Marka Nowakowskiego o polskiej polityce wschodniej ostatniego trzydziestolecia [maj 2022, 2 godziny 8 minut]

Od prometeizmu do pasywizmu. Drogi i bezdroża polskiej polityki wschodniej minionego trzydziestolecia.

W 1989 roku upadło mocarstwo do którego Polska (w postaci PRL) należała i któremu była absolutnie podporządkowana. Zamiast jednego państwa – Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, za naszymi granicami pojawiły się Litwa, Białoruś i Ukraina. Polska polityka wschodnia po 1989 roku wahała się od entuzjazmu w stosunku do sąsiadów do niemal zrywania stosunków dyplomatycznych.

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

Dlaczego tak się działo? Jak ważne są nasze relacje z sąsiadami na wschodzie? Dlaczego teraz rozmawiamy o polityce wschodniej? Dlaczego teraz rozmawiamy o polityce wschodniej? Po 24 lutego, po otwartej rosyjskiej napaści wojennej na Ukrainę, został otwarty zupełnie nowy rozdział historii polityki wschodniej. W związku z tym czas podsumować poprzedni – ostatnie 30 lat. Cały ten czas, na potrzeby wykładu, Jerzy Marek Nowakowski podzielił na trzy etapy.

Za początek polskiej polityki wschodniej trzeba uznać moment powstania pierwszego niekomunistycznego rządu Tadeusza Mazowieckiego. Jest to czas „zrywania więzów zależności”, wyjścia obcych wojsk z terenu Polski. Drugi etap to było zwrócenie się Polski w stronę krajów zachodnich, wejścia do NATO i wejścia do Unii Europejskiej. Trzecim rozdziałem były próby budowania partnerstw – próby dogadania się z Rosjanami, próby „resetu” z Rosją (skończone napaścią Rosji na Gruzję, i później napaścią Rosji na Ukrainę w 2014). Kończymy dochodząc do wspomnianego w tytule pasywizmu – momentu gdzie jako Polska nie wiemy co zrobić ze wschodem.

Pierwszy wykład z zapowiedzianego cyklu jest właśnie o tym pierwszym etapie – od momentu objęcia funkcji premiera przez Tadeusza Mazowieckiego i objęcia teki ministra spraw zagranicznych przez Krzysztofa Skubiszewskiego. Wykładowca wyjaśnia wyjaśnia co oznacza i skąd w tytule hasło „prometeizm”. Prometeizm to była idea, ruch polityczny i intelektualny w Europie w okresie międzywojennym skierowany przeciwko ZSRR i mający na celu doprowadzenie do przemian niepodległościowych wewnątrz tego państwa. Zaangażowane kraje, w tym Polska, wspierały ruchy odśrodkowe, ruchy narodowe w krajach związku sowieckiego, ponieważ uważali, że tylko pęknięcie ZSRR po „szwach narodowościowych”, rozsadzenie ZSRR na niepodległe państwa narodowe, może stanowić realną gwarancję i zabezpieczenie przed potencjalną sowiecką agresją. Jerzy Marek Nowakowski opowiedział o koncepcji polityki wschodniej Jerzego Giedroycia i Mieroszewskiego (i o doktrynie ULB) zakładającej dobrosąsiedzkie stosunki suwerennej Polski z niepodległymi państwami: Ukrainą, Litwą, Białorusią, które wyłonią się wskutek rozpadu ZSRR.

Rozmowa zorganizowana przy współpracy ze Stowarzyszeniem Euro Atlantyckim.