Płeć mózgu

Prof. Jerzy Vetulani – wybitny polski neurobiolog i popularyzator nauki podczas swojego wykładu otwierającego cykl Kawiarenek Neurobiologicznych opowiedział o międzypłciowych różnicach w budowie i funkcjonowaniu mózgu.

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

Przez długi czas w zdominowanej przez mężczyzn kulturze i nauce wierzono, że kobiety mające mniejsze głowy i mniejsze mózgi, nie dorównują umysłowo mężczyznom. Stąd nauka i rządzenie miały być naturalnymi domenami aktywności mężczyzn. Profesor przypomniał sylwetki znanych kobiet na szczytach władzy i nauki – laureatki Nagrody Nobla, głowy państw, szefowe rządów. „Niewątpliwie kobiety-uczone oraz kobiety-władczynie miały znakomite mózgi, nie gorsze od mózgów mężczyzn-uczonych i mężczyzn-władców.” – przyznał profesor. „- Ale czy takie same?” 

Kobiety i mężczyźni różnią się od siebie morfologicznie i psychicznie. Fascynowało to ludzkość od początków jej istnienia. Skąd bierze się dymorfizm płciowy: realne fizyczne, psychiczne i behawioralne różnice między płciami? Profesor mówił o przyczynach ewolucyjnych, biochemicznych i o różnicach w strategiach seksualnych obu płci. Podkreślił, że biologicznym celem naszej egzystencji jest zapewnienie nieśmiertelności naszym genom. Ponieważ jako indywidualne nośniki genów nie jesteśmy w stanie sprostać temu zadaniu, musimy zapewnić przepływ naszych genów w następne pokolenia. Rozmnażanie płciowe jest wypracowaną przez ewolucję skuteczną strategią unieśmiertelniania materiału genetycznego.

W rozmnażaniu płciowym biorą udział dwie płci, których rola u organizmów wyższych jest różna. Samice dużym kosztem własnym budują nośnik genomu czyli potomstwo i często dbają o nie. Samce natomiast dostarczają dodatkowy materiał genetyczny, a ich rola w dalszej opiece nad potomstwem jest różna.
Obie płci dążą do maksymalizacji reprodukcji. Strategie seksualne obu płci są zasadniczo odmienne. Główna różnica polega na strategii wyboru partnera: sukces reprodukcyjny samca zależy od liczby partnerek, sukces samicy – od wartości partnera.

Prof. Jerzy Vetulani stwierdził, że kobiety to płeć podstawowa, mężczyźni to warianty podstawowego planu wywołane działaniem testosteronu. Według niego kobiety to płeć biologicznie ważniejsza, gdyż od nich zależy potencjał reprodukcyjny grupy. Mężczyźni to płeć „na rozkurz” – ich liczba nie decyduje o potencjale rozrodczym grupy, ale aktywność – tak. Są używani do chronienia tego potencjału jako żołnierze, myśliwi, pracownicy fizyczni.

W warunkach zdrowia potencjał intelektualny kobiet i mężczyzn jest tego samego rzędu, chociaż strategie działania mózgu mogą być różne, będąc pochodnymi różnic strategii seksualnych. Obie płci mogą pełnić równie dobrze wszelkie funkcje społeczne poza związanymi z siłą fizyczną i rodzeniem dzieci.
W warunkach zdrowego starzenia mózgi kobiet zachowują dłużej sprawność niż mózgi męskie. Ponadto według profesora kobiety są płcią biologicznie silniejszą i długowieczną, gdyż ewolucyjnie stare kobiety pełniły ważniejsze funkcje społeczne.

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.