Trudne wybory – czy informatyka może pomóc demokracji?

Wykład prof. Arkadiusza Orłowskiego, Kawiarnia Naukowa Festiwalu Nauki, 19 października 2015 r. [42min]

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

Życie jest sztuką wyborów, wiążą się z tym ciekawe problemy – powiedział prof. Arkadiusz Orłowski, fizyk, informatyk, dyrektor Centrum Edukacji Multimedialnej SGGW, otwierając wykład inaugurujący nowy sezon w Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki. Jego tematem były niedoskonałości różnych ordynacji wyborczych oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy technologie informatyczne mogą pomóc demokracji.

Prof. Orłowski mówił m.in. o problemie reprezentatywności wyborów. Przywołał tutaj przykład Stanów Zjednoczonych, gdzie przy obowiązującej ordynacji wyborczej możliwa jest sytuacja, kiedy wybory prezydenckie wygrywa kandydat, który uzyskał mniejszą od konkurenta liczbę głosów w skali całego kraju. Dzieje się tak dlatego, że Amerykanie nie wybierają bezpośrednio kandydatów, ale elektorów. Aby wprowadzić się do Białego Domu, wystarczy więc wygrać wybory w dużych stanach, gdzie elektorów wybiera się w sumie więcej niż łącznie w pozostałych mniejszych stanach.

Prelegent zwrócił też uwagę na problem, jakim jest podejmowanie decyzji w Radzie Unii Europejskiej. System określający wagę głosu na podstawie liczby mieszkańców danego kraju faworyzuje duże państwa. Z kolei wprowadzenie głosowania na zasadzie jedno państwo – jeden głos premiowałoby małe kraje, które w Unii stanowią większość. Według prof. Orłowskiego najsprawiedliwszym rozwiązaniem byłby tutaj proponowany niegdyś przez Polskę system pierwiastkowy.

Niereprezentatywne są też, jak zwrócił uwagę prelegent, wybory do polskiego Senatu. Jednomandatowe okręgi różnią się bowiem liczbą zamieszkujących je mieszkańców. Zasiadający w Senacie parlamentarzyści charakteryzują się więc odmienną skalą poparcia. Prelegent wskazał też na inny mankament jednomandatowych okręgów wyborczych. Jeśli w okręgu gdzie rywalizuje wielu kandydatów wszyscy uzyskają podobne poparcie, to kandydat, który zgromadzi najwyższą liczbę głosów, będzie de facto reprezentantem mniejszości.

Czy informatyka może pomóc demokracji?

Drugą część swojego wystąpienia prof. Orłowski rozpoczął od próby odpowiedzi na pytanie, czy technologie informatyczne mogą pomóc demokracji. Jak stwierdził, informatyka jest tylko narzędziem. W zależności od intencji swojego użytkownika może posłużyć zarówno demokracji, jak  i dyktaturze. Prelegent wymienił kilka propozycji, które mogłyby jego zdaniem pozytywnie wpłynąć na podejmowane przez obywateli wybory. Zwrócił uwagę, że starożytna demokracja ateńska miała charakter bezpośredni. Obywatele polis decydowali o sprawach osobiście, a nie przez wybranych wcześniej reprezentantów. Zdaniem prof. Orłowskiego taki system mógłby się sprawdzić też w przypadku współczesnych społeczności lokalnych, a informatyka może dostarczyć ku temu narzędzi.

Prelegent stwierdził też, że głosowanie przy użyciu technologii informatycznych dawałoby pewność, że oddany przez wyborcę głos faktycznie zostanie zapisany na konto wskazanego kandydata. Jego zdaniem jest to dobre rozwiązanie przy zastrzeżeniu, że zostanie zagwarantowana tajność wyborów. Informatyka jest w mocy, jak mówił prof. Orłowski, zapewnić odpowiednie do tego technologie i są kraje, gdzie takie rozwiązania dobrze funkcjonują.

A czy wprowadzenie technologii informatycznych mogłoby rozwiązać też problem niskiej frekwencji wyborczej w Polsce? Zdaniem prelegenta mogłoby one zachęcić do głosowania młodzież, dla której, jak się wyraził, świat wirtualny jest światem realnym. Nie wiadomo jednak, jak duży odsetek aktywnych wyborców udałoby się dzięki temu pozyskać. Znacznie ważniejsze jest wytworzenie w społeczeństwie przekonania, że poprzez oddanie głosu naprawdę można coś zmienić. Ale nad tym powinni się już głowić politycy, a nie informatycy.

 

Inicjatywa organizacji Festiwali Nauki w Warszawie, zapoczątkowana przez prof. Davida Shugara (fizyka i biologa molekularnego, twórcy polskiej szkoły biofizyki molekularnej) narodziła się w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM) UW we wrześniu 1996 roku. Dokumentem formalnie powołującym Festiwal było Porozumienie podpisane w grudniu 1996 roku przez Rektorów Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej i Prezesa Polskiej Akademii Nauk. Dyrektorem Festiwalu Nauki w Warszawie został dr hab. Maciej Geller z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Od stycznia 2006 roku Festiwal nie jest już związany organizacyjnie z ICM. Jego animatorami są Wydział Fizyki UW i Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, a oficjalnym reprezentantem, na mocy porozumienia Sygnatariuszy Porozumienia, pozostaje od początku Uniwersytet Warszawski. Od 2010 roku tytuł animatora otrzymał także Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej. W 2014 roku nowym dyrektorem Festiwalu została dr Zuzanna Toeplitz, związana z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

źródło: festiwalnauki.edu.pl

***

Licencja Creative Commons
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

Podobne wykłady Historia

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.