Wartość kultury chłopskiej
Wykład prof. Stanisława Żaka wygłoszony został w ramach konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi świętokrzyskiej i północnego Podkarpacia – wiedza, dobre praktyki, wyzwania”. Ciekoty, 25 października 2013 r. [26min]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
„Kultura chłopska już nie istnieje” – powiedział prof. Stanisław Żak na początku swojego wystąpienia. „Ta kultura była niezwykle przemyślana i logiczna – tworzono tylko to co było potrzebne do użytku na co dzień (…) kultura chłopska stanowi fundament całej kultury ludowej” – dodał. Według prof. Żaka dzięki kulturze chłopskiej język polski przetrwał zawieruchy wojenne i zabory.
Kultura chłopska przesiąknięta była trzema fundamentalnymi elementami: pracą, modlitwą i użytkiem. Chłop nie zastanawiał się czy praca mu się opłaca czy nie. Widział w pracy sens, nie w jej efektach czy profitach. Najczęściej rozpoczynał ją modlitwą. Prof. Żak przywołał swoje wspomnienia z dzieciństwa, kiedy chłopi przed pierwszą orką czynili znaki krzyża, modlili się, a w pierwszą skibę wkładali pajdę zaschniętego chleba. Ponadto chłop nie produkował niczego niezbędnego – wszystko co tworzył miało swoje zastosowanie. Trzeba jednak zaznaczyć, że jego produkty nie były prymitywne o czym świadczyć mogą zdobienia przedmiotów codziennego użytku, np. łyżników. „Kultura chłopska wyrastała z wnętrza człowieka, z jego serca” – powiedział prof. Żak.
Prof. Żak przedstawił także literaturę chłopską: Wincentego Burka, Marii Konopnickiej, Michała Kajki i innych twórców.
***
Stanisław Józef Żak (ur. 8 lutego 1932 w Kielcach) – polski literaturoznawca, historyk, publicysta, senator I i II kadencji.
Absolwent Liceum im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Uzyskał stopień doktora habilitowanego. Był m.in. stypendystą Fundacji Kościuszkowskiej, przebywał na Uniwersytecie Harvarda pod kierunkiem Wiktora Weintrauba. Przez wiele lat pracował jako wykładowca teorii i historii literatury, m.in. na Akademii Świętokrzyskiej. Opublikował liczne pozycje książkowe i artykuły naukowe.
W 1980 związał się z „Solidarnością”. Założyciel „Solidarności” w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, przewodniczący wydziału kultury. Po wprowadzeniu stanu wojennego został dwukrotnie internowany, łącznie na około 10 miesięcy. Na początku lat 80. Prezes Klubu Inteligencji Katolickiej w Kielcach.
Od 1989 do 1993 sprawował mandat senatora I i II kadencji, odpowiednio z ramienia Komitetu Obywatelskiego i Unii Demokratycznej. W 2011 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał także odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” przyznawaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Został uhonorowany medalem „Vir Bonus” (dobremu mężowi) przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w Kielcach oraz odznaką „Za zasługi dla Kielecczyzny”.
***
Wykład wygłoszony został w ramach konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi świętokrzyskiej i północnego Podkarpacia – wiedza, dobre praktyki, wyzwania”. Spotkanie odbyło się w dniach 25-26 października 2013 r. w Ciekotach (woj. świętokrzyskie). Zorganizowane zostało przez Fundację Wspomagania Wsi i Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu we współpracy z Centrum Edukacyjnym Szklany Dom w Ciekotach.
Celem konferencji była refleksja nad rolą i znaczeniem dziedzictwa wsi dla społeczności lokalnych, a także nad możliwościami jego spożytkowania dla rozwoju tychże społeczności.
Zapraszamy także do zapoznania się z publikacją wydaną w 2011 roku przez Fundację Wspomagania Wsi. Książka „Rzecz o dziedzictwie na wsi. Rady, przykłady, informacje” opowiada głównie o tym, jak mądrze posługiwać się dziedzictwem dla dobra nas, współczesnych, i jak dzięki temu zachować je dla naszych dzieci i wnuków.
Książka w formie e-book lub w pdf. dostępna jest tutaj: www.fundacjawspomaganiawsi.pl
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
