Lokalne plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Wykład Romana Koniecznego

Lokalne plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Po co się je tworzy i kto za co odpowiada?

Rola podmiotów w planowaniu
Zagrożeni (możliwe działania indywidualne): dbałość o retencję, ochrona obiektów, zdolność reagowania
Samorząd (możliwe działania lokalne):  ograniczenia zabudowy, dbałość o retencję, plany, ostrzeganie, edukacja
Administracja (możliwe działania krajowe): regulacje prawne, źródła finansowania, działania organizacyjne, plany, informowanie

Plany związane z ograniczaniem ryzyka na poziomie gminy
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej. W skład tych planów wchodzą elementy:
– plan główny – charakterystyka zagrożeń, mapy, siatka bezpieczeńśtwa, zestawienie sił i środków,
– zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych: zadania dotyczące monitorowania, tryb uruchamiania sił i środków, procedura reagowania,
– załączniki funkcjonalne planu głównego: procedury ochrony infrastruktury krytycznej, łączność, monitorowanie, ostrzeganie, alarmowanie, ewakuacja, ratownictwo, opieka medyczna, pomoc społeczna, ochrona przed zagrożeniami charakterystycznymi dla danego obszaru, umowy, ocena szkód, uruchamianie rezerw, wykaz infrastruktury krytycznej.
Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. z późniejszymi zmianami (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 i z 2002 r. Nr 23, poz. 220):
Art.31a. Wójt lub burmistrz opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuja pogotowie i alarm przeciwpowodziowy

Zakres planów wg NIK (2009)
Przykładowe działania do uwzględnienia w planach operacyjnych ochrony przed powodzią (z raportu NIK):
– zmniejszenie podatności terenów zalewowych na straty (lokalne przepisy ograniczające zabudowę, standardy konstrukcyjne obiektów),
– „uodpornienie” istniejącej zabudowy na oddziaływanie powodzi poprzez dostosowanie jej konstrukcji do zagrożeń,
– dobre praktyki rozwoju zabudowy zlewni, których celem jest ograniczenie uszczelniania gruntu,
– dobre praktyki stosowane w rolnictwie, których celem jest ograniczenie erozji glebowej, spływu zanieczyszczeń rolniczych do wód,
– dobre praktyki w podnoszeniu lesistości w planowaniu zalesień, które podnoszą retencyjność tereniu oraz ograniczają spływa powierzchniowy,
– przygotowanie mieszkańców i użytkowników do reagowania na powódź (lokalne systemy ostrzeżeń powodziowych, lokalne systemy reagowania na powódź, edukacja i informacja).

Podsumowanie
1. Zagrożeniu mieszkańcy i właściciele obiektów stanowią ważne źródło informacji na temat zagrożeń, możliwych działań i wadliwie działających elementów systemu
2. Działanai różnych podmiotów (instytucji, organizacji, firm, mieszkańców) podejmowane dla ograniczenia skutków powodzi powinny zostać zintegrowane w lokalnym planie
3. Eksperci stanowią pomoc w przygotowaniu tych planów, decydentem (w zakresie swoich kompetencji) jest lokalna społeczność
4. Plany wyższego poziomu powinny uwzględniać działania będące poza zasięgiem lokalnych społeczności i oferować pomoc (instrumenty finansowe, organizacyjne, informacyjne) wspierające działania lokalne

Podstawowe założenia w zarządzaniu ryzykiem powodziowym
Zarządzanie ryzykiem powodziowym powinno obejmować:
1. Elementy ryzyka powodziowego (zagrożenie, ekspozycja i wrażliwość)
2. Etapy zarządzania ryzykiem: prewencja, ochrona, przygotowanie, reagowanie, odbudowa oraz wykorzystanie doświadczeń
Działania ograniczające ryzyko powodziowe są w gestii wielu podmiotów: administracji państwowej, samorządu, właścicieli obiektów, organizacji pozarządowych itd. Dlatego niezbędne jest włączenie ich do procesu dla uzgodnienia, co każdy z nich może zrobić i jakiej potrzebuje pomocy. Dotyczy to zwłaszcza identyfikowania źródeł zagrożeń, formułowania celów oraz definiowania i akceptowania rozwiązań.
Lokalny plan zarządzania ryzykiem powodziowy dla miejscowości lub całej gminy w istotny sposób mógłby pomóc w uczestnictwie lokalnych społeczności w przygotowaniu Planów Zarządzania Ryzkiem Powodziowym dla dorzecza.

Miejsce samorządów i użytkowników terenów zalewowych w tworzeniu Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym
Zagrożone społeczności, w tym samorządy, powinny odgrywać istotną rolę w sporządzaniu planów zarządzania ryzykiem powodziowym w zakresie:
– identyfikacji źródel zagrożenia, definiowania problemów i potrzeb,
– formułowania możliwych rozwiązań lokalnych i niezbędnej pomocy.

Korzyści z lokalnego planowania
Lokalne plany ochrony przed powodzią są potrzebne, ponieważ:
– informcja o lokalnych źródłąch zagrożenia jest do zdobycia tylko lokalnie,
– dopasowanie rozwiązań do warunków lokalnych wymaga lokalnych analiz.
Wdrażanie działań ograniczających ryzyko powodziowe może powodować konflikty. Opracowanie planów ograniczania ryzyka ułatwia ich rozwiązanie. Przyczyny konfliktów:
– różnice w ocenie, na ile poszczególni akorzy są i powinni być odpowiedzialni za bezpieczeństwo powodziowe,
– potrzeba wyważenia między bezpieczeństwem (powodziowym), a możliwościami rozwojowymi,
– konflikt pomiędzy ochroną środowiska i dążeniem do utrzymania ekosystemów zależnych od wód w niezmienionej postaci (realizacja celów RDW), a realizacją technicznych obiektów ochrony przed powodzią (cele DP).

***

„Przygotujmy się razem! Społeczne konsultacje zarządzania ryzykiem powodziowy” to wspólny projekt Fundacji Wspomagania Wsi i Fundacji NA DOBRE, prowadzony na terenie gminy Wilków (woj. lubelskie) poszkodowanej w powodzi w 2010r. Celem projektu jest przygotowanie mieszkańców i samorządu, do uczestniczenia w wymaganych Dyrektywą Powodziową konsultacjach społecznych prowadzonych podczas tworzenia planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Więcej na przygotujmysierazem.pl

Projekt dofinansowany z dotacji przyznanej w ramach programu Obywatele dla Demokracji, prowadzonego przez Fundację im. Stefana Batorego we współpracy z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tzw. Funduszy EOG).

***

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.