Samorząd terytorialny po 1990 r. – sukcesy i zagrożenia
- 2 czerwca 2020
- Kategoria: Historia, Polityka, Społeczeństwo
- 3628
- Wykładowca: Grzegorz Gorzelak
Rozmowa z prof. Grzegorzem Gorzelakiem, Fundacja Wspomagania Wsi, 1 czerwca 2020 [1h04min]
W 2020 roku obchodzimy trzydziestolecie samorządu terytorialnego. 27 maja 1990 roku odbyły się w Polsce pierwsze wybory samorządowe (do rad gmin). Prof. Grzegorz Gorzelak w nagraniu rozmowy z Justyną Duriasz-Bułhak ocenia, że działalność samorządów to oprócz rozwoju prywatnej przedsiębiorczości największy polski sukces po 1989 roku. Jednocześnie zwraca uwagę, że samorządy podobnie jak przedsiębiorczość ogranicza polityka władzy centralnej, która „nie lubi czegoś, na co nie ma wpływu”.
Nie możesz obejrzeć wywiadu? Posłuchaj podcastu:
Prof. Gorzelak wskazuje podczas wywiadu, że samorząd przeżywa w Polsce trudności dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, pozbawia się go kolejnych uprawnień i zadań. Po drugie, narzuca się mu nowe obowiązki, ale bez przekazania na te cele środków pieniężnych, co powoduje „stres finansowy”. Gość Wszechnicy sygnalizuje również, że w związku z pandemią koronawirusa samorząd pozbawiony jest wpływów podatkowych ze względu na ograniczenie działalności gospodarczej.
Rozmówca Justyny Duriasz-Bułhak podkreśla, że Polska w porównaniu z innymi krajami postsocjalistycznymi ma najwyższy stopień decentralizacji. Polityczna, społeczna i gospodarcza rola samorządu jest porównywalna z krajami o najwyżej rozwiniętej samorządności na Zachodzie. Prof. Gorzelak przywołuje badania prof. Zyty Gilowskiej, według których w ciągu pierwszych czterech lat działania samorządy dodały 75 proc. powstałej wówczas infrastruktury komunalnej.
Prof. Gorzelak na trzydziestolecie samorządu terytorialnego: Gdyby nie samorządy, polska wyglądałaby znacznie gorzej
W opinii gościa Wszechnicy, gdyby przypadające w tym roku trzydziestolecie samorządu terytorialnego, Polska jako państwo wyglądałaby znacznie gorzej. – To znaczy, że nie wiedzielibyśmy, że mamy wpływ na cokolwiek, bo musielibyśmy patrzeć na samą górę, co tam nasi przywódcy w poszczególnych ekipach nam oferują i co dla nas złego albo dobrego robią – mówi. Prof. Gorzelak wskazuje również, że z samorządu wywodzi się wielu polityków szczebla centralnego. – To jest ta szkoła, która niewątpliwie powoduje, że politycy uczą się zarządzać – mówi.
Prof. Gorzelak zwraca uwagę, że poczucie wśród mieszkańców, iż „coś od nich zależy”, najwyższe jest w małych gminach. Tam członkowie lokalnych władz są również bezpośrednimi znajomymi mieszkańców.
Gość Wszechnicy jest przeciwnikiem likwidacji powiatów. W jego opinii ich istnienie jest uzasadnione, bo załatwiają wiele spraw, które „są dla gminy za duże, a dla województwa za małe”.
Czy działalność samorządów ma słabe punkty? Jakie zagrożenia i wyzwania czekają samorządy w najbliższym czasie? Dlaczego samorządy powinny patrzeć nie tylko lokalnie, ale też globalnie?
Więcej w nagraniu rozmowy.
Zobacz też: O nierównościach i o zróżnicowaniu między regionami. Rozmowa z prof. Moniką Stanny
PW
***
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
Playlista: Rozmowy Wszechnicy
- Na globalnej szachownicy i wokół Polski coraz więcej zmian
- Polska na globalnej szachownicy. Jakiej polityki zagranicznej potrzebujemy by sprostać nowym wyzwaniom?
- Żegnaj Angela, czyli nasz problem z Niemcami
- Nie tylko armia - od czego zależy bezpieczeństwo państwa
- Exposé marzeń - jak odbudować polską politykę zagraniczną
- Unia Europejska, co to jest i po co nam to...
- Jak przygotować Polskę i swoją społeczność do współczesnej wojny?
- Rosyjska dyplomacja, cele, środki, metody
- Rok złych wróżb
- Bliski Wschód wobec zmieniającej architektury świata i wobec agresji na Ukrainę
- Co się dzieje w Azji Południowo-Wschodniej
- Czy zachód chce zwycięstwa Ukrainy w tej wojnie
- Nowa architektura polityczna świata.
- Rosyjska agresja na Ukrainę i co dalej... część I
- Rosyjska agresja na Ukrainę i co dalej... część II
- Zrozumieć Mariannę; kultura, cywilizacja i cele strategiczne Francji
- Zjazd w Astanie i świat Środkowego Wschodu wobec wojny w Ukrainie
- Wybory "połówkowe" w USA a zmiana polityki międzynarodowej USA
- II Rzeczpospolita - lekcja dla współczesnych elit
- Ukraina w powojennej architekturze Europy Środkowo-Wschodniej
- Polska polityka zagraniczna - lipiec 2022
- Putin, Merkel, Macron, Łukaszenka, ZBiR i Białoruś nasza sąsiadka...
- Kampania wyborcza do samorządu, krok po kroku
- Rosyjska agresja na Ukrainę po roku. Strategia dla Polski na te czasy
- A jeśli wojna nie zostanie rozstrzygnięta na korzyść Ukraińców?
- Pamięć, chłopi, bunt, czyli formatowanie pamięci o pańszczyźnie
- Wojna po roku. Początek, progres, stan obecny...
- Biden Rosja Chiny czyli o Ukrainie
- O kondycji sektora pozarządowego w Polsce
- Zrozumieć Italię
- Czy ustawa o ochronie zwierząt porządkuje system ochrony zwierząt w Rzeczpospolitej?
- Zrozumieć Indie
- Indie [cz. I] - Epoka wedyjskiego ‘Słowa Usłyszanego’ (Śruti)
- Indie [cz. II] - Buddyzm, imperium Maurjów, Grecy w Indiach
- Indie [cz. III] - Drugi podbój Indii przez Muzułmanów (XIII w. e. c. – XVII e. c.)
- Indie [cz. IV] - Epoka dominacji angielskiej - III kolonizacja Subkontynentu Indyjskiego
- Chiny i zmieniający się porządek światowy
- Czesi, Czechosłowacja, Czechy - nasi niedocenieni (?) sąsiedzi...
- Polska a Izrael - relacje między państwami
- Nie tylko szkoła, ale przede wszystkim dom rodzinny ma wpływ na sukces dzieci w dorosłym życiu
- Długie życie pańszczyzny, cz. I
- Długie życie pańszczyzny, część II
- Indie [cz. V] - Europa i Indie: bliźniaczo różne cywilizacje
- Kobiety i pańszczyzna
- Chrzest Polski - 1050 lat
- Centralny Port Komunikacyjny
- Węgry - kraj zgubiony?
- Winston Churchill. Europa-Wielka Brytania-Polska
- Po co krowom dobre samopoczucie? O dobrostanie krów. Wywiad z prof. Henrykiem Grodzkim
- Chiny. Państwo, cywilizacja, kultura strategiczna, cesarstwo
- Finlandia nasz sąsiad i sojusznik
- Birma - Mjanma rok po zamachu
- Chłopi w II Rzeczpospolitej. Rzeczpospolita nie dla chłopów
- Izrael między demokracją a dyktaturą?
- Kim są nasi goście z Ukrainy i dlaczego to nie Rosjanie
- Sudan a interesy świata w Afryce
- Jak zabezpieczać i chronić zabytki?
- Czego chcą Niemcy?
- Geopolityczne trzęsienie ziemi z wojną w tle – Azja i Afryka
- Okrągły Stół, czyli polski Rubikon
- Od czego zależy tempo rozwoju lokalnego i sukces lokalny? Wywiad z prof. G. Gorzelakiem, dyrektorem Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (EUROREG)
- Dania, Północ Europy - kultura, dzieje, spotkania z Polską
- Nierówności w systemie edukacji. Jak sobie z nimi radzić?
- O szkole. Z Krystyną Starczewską rozmawia Justyna Duriasz-Bułhak
- Porozmawiajmy o podatkach
- Jak wspierać rozwój małego dziecka?
- Gospodarstwa rodzinne - co to dziś oznacza?
- Trzy oblicza lobbingu w USA: jak idee, organizacje i wielkie pieniądze zmieniają politykę w Stanach Zjednoczonych
- Patrioty (nie) w Polsce i inne sprawy światowe
- Rolnictwo, rozwój wsi, demografia - wyzwania rozwojowe dla Polski
- Zrozumieć Chiny czyli chiński obwarzanek - Tajwan, Hong Kong, Makau, Ujguria, Tybet, Mandżuria, Mongolia.
- O dobrostanie zwierząt
- Odporność strategiczna Polski
- Izrael w ogniu
- Jeszcze raz o Centralnym Porcie Komunikacyjnym
- Gra o Najwyższą Stawkę: Odporność na Zagrożenia i Kryzysy
- Ekonomia społeczna
- Dziecko – pełnoprawny obywatel społeczności lokalnej
- Pierwsze lata życia dziecka
- Co nauka mówi, a czego nie mówi o mózgach niemowląt i małych dzieci?
- Między gospodarką a polityką, czyli polskie reformy rolne
- Rosja, Niemcy, Białoruś i kwestia Polska
- Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej
- W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości. Wieś polska 1918 – 2018
- O powodzi i nie tylko
- Budżet domowy w czasach wysokiej inflacji
- Jak zmienia się polska wieś
- O nierównościach i o zróżnicowaniu między regionami
- Jabłonna Lacka i okolice przed i w czasach najazdu bolszewickiego 1920
- Klucz do świata, czyli angielski nie tylko w szkole...
- Dyplomacja gospodarcza czyli dyplomacja i gospodarka [cz.1]
- O psychologii zwierząt. Wywiad z prof. dr hab. Wojciechem Pisulą
- Sołtysi a Operacja Czysta Rzeka
- Dyplomacja gospodarcza czyli dyplomacja i gospodarka [cz.2]
- Kochajmy dzikie pszczoły póki jeszcze są
- Agenci służb specjalnych wobec zasad demokratycznego państwa i współczesnych zagrożeń zewnętrznych
- Trzy role wiejskich kobiet
- Kontrwywiad - fakty i tajemnice cz. I
- Misja Retingera do Polski przed wybuchem Powstania Warszawskiego
- Wywiad i kontrwywiad Polskiego Państwa Podziemnego w latach 1939-1945
- Społeczeństwo obywatelskie czy klientela
- Jan Karski. Historia tajnego kuriera Polskiego Państwa Podziemnego
- Zielony Ład - fakty i mity
- Staw wiejski - niezwykły zasób przyrodniczy i edukacyjny
- Wiejski staw - wspólne dobro
- Rzeki, rzeczki, strumyki... i my
- Lipienek i jego poniatówki
- Prawo autorskie w organizacji pozarządowej z praktycznego punktu widzenia
- O Unii Europejskiej i świecie - Boomer i Zetki
- Życie i śmierć Jana Rodowicza "Anody". Rozmowa z Mariuszem Olczakiem
- Ludzie i wspólnota - psychologia działania dla sołtysów - uwagi wstępne
- O popularyzacji nauki, kawiarniach naukowych i festiwalach nauki
- "Wiążą nas pewne wartości ogólnoludzkie". Rozmowa z dr. Adamem Bodnarem
- Jak rozwijała się wiedza o zwierzętach?
- O raporcie "Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi"
- Ameryka po wyborach
- O wyborach prezydenckich w USA
- Znaczenie odkryć naukowych Marii Skłodowskiej-Curie
- Rewolucja październikowa – dlaczego bolszewikom udało się sięgnąć po władzę?
- Droga do Niepodległości: Adam Jerzy Czartoryski
- Droga do Niepodległości: Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
- Droga do Niepodległości: Książę Józef Poniatowski
- Droga do Niepodległości: Leopold Kronenberg
- Droga do Niepodległości: Stefania Sempołowska
- Droga do Niepodległości. Roman Dmowski i Józef Piłsudski
- Droga pod Wiedeń - 1683
- Co znaczy prowadzić gospodarstwo rolne w Polsce?
- Mediacje lepsze niż sąd
- Kto to jest sędzia?
- Konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Najdłużej obowiązująca polska ustawa zasadnicza?
- Mediacje w szkole
- O współczesnej wojnie
- O Holokauście: Jak doszło do ludobójstwa?
- Wały przeciwpowodziowe. Konstrukcja, utrzymanie i wpływ roślinności na ich funkcjonowanie
- Samorząd terytorialny po 1990 r. - sukcesy i zagrożenia
- Polskie Django. Bunt i przemoc na wsi polskiej w XIX w.
- Dezinformacja to też wojna
- Zwierzęta w hodowli okiem behawiorystki
- Polska sołecka a odporność strategiczna państwa
- Odbudowa państwa
- Odpływ czy retencja, jak zarządzać rzeką?
- Rola wywiadu w obronie niezależności państwa
- Polskie rolnictwo i polityka rolna - wyzwania i dylematy
- Poszukiwania osób zaginionych - jak szukać, żeby odnaleźć?
- Ale nam się wydarzyło! Krzysztof Iwaniuk wspomina 30 lat samorządu w Polsce
- Ale nam się wydarzyło! Krzysztof Margol wspomina początki samorządu w Polsce
- Ale nam się wydarzyło! Mirosław Lech wspomina 30 lat samorządu w Polsce
- Psy i konie na służbie. Rola zwierząt w formacjach mundurowych