Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849. Wykład dr. Istvána Kovácsa

Powstanie węgierskie (w latach 1848–1849) wybuchło 15 marca 1848 w Peszcie, pod wpływem wiadomości o rewolucjach w Paryżu (22 lutego – 24 lutego) i Wiedniu (13 marca), stając się częścią Wiosny Ludów. Rewolucja węgierska spotkała się z poparciem polskiego rządu narodowego na emigracji, a w walkach po stronie węgierskiej, oprócz  dowódców Bema i Dembińskiego, uczestniczył 3-tysięczny legion polski pod wodzą gen. Józefa Wysockiego. Jednym z bardziej znanych uczestników tego powstania był Edmund Ślaski.

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

***

Dr István Kovács (ur. 1945 w Budapeszcie) – węgierski poeta, prozaik, eseista, historyk i dyplomata. Pracownik Instytutu Historii Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie. Był radcą ds. kultury Ambasady Węgier (1990-1994), sprawował także funkcję Konsula Generalnego Republiki Węgierskiej w Krakowie (1994-1995, 1999-2003). Wieloletni wykładowca na Uniwersytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie; od 1995 r. kierował założoną przez siebie Katedrą Polonistyki na Katolickim Uniwersytecie Pétera Pázmánya w Piliscsabie.

Członek grupy poetyckiej „Dziewięć”, która zaprezentowała się publiczności literackiej na łamach słynnej antologii Elérhetetlen föld (1969, Nieosiągalna ziemia). Pracę doktorską (1976 r.) napisał na temat Wstępny okres poezji Cypriana Kamila Norwida. Autor wielu tomów wierszy, esejów, monografii historycznych. Po polsku opublikowano zbiory jego wierszyKsiężyc twojej nieobecności (Kraków 1991) i Okruchy przestrzeni (Sejny 2003), powieść Lustro dzieciństwa (Warszawa 2002), na podstawie której w 2006 r. – z okazji 50 rocznicy wybuchu węgierskiej rewolucji – nakręcono film fabularny. Wydał także monografie historyczne: Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów 1848-1849. „Byliśmy z wami do końca” (Warszawa 1999), Józef Bem – bohater wiecznych nadziei (Warszawa 2002, 2009) oraz Nieznani polscy bohaterowie powstania węgierskiego 1848-1849 (Warszawa 2010). Za monografię Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów… w 2000 r. jako pierwszy otrzymał Nagrodę im. Henryka Wereszyckiego i Wacława Felczaka.

Tłumaczył na węgierski teksty m.in. Mariana Brandysa, Melchiora Wańkowicza, Ryszarda Kapuścińskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Edwarda Stachury, Stanisława Komornickiego oraz kilkudziesięciu polskich poetów dawnych i współczesnych. Przełożył także utwory kilku poetów i prozaików niemieckich, m.in. Georga Büchnera. W latach 2004-2011 był współpracownikiem naukowym Instytutu Historii Węgierskiej Akademii Nauk, dla którego przygotował wydany w 2007 r. Leksykon legionu polskiego 1848-1849, zawierający kilka tysięcy biogramów. Za to dzieło otrzymał nagrodę Węgierskiej Akademii Nauk. Laureat licznych nagród literackich i naukowych. Współzałożyciel Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (1994). Od lat 80. XX wieku ogłasza w „Akcencie” liczne teksty literackie i opracowania historyczne. W 2011 r. otrzymał największą po Nagrodzie Kossutha węgierską nagrodę państwową – Wieniec Laurowy (2011). Od 2012 r. jest zagranicznym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Honorowy obywatel pięciu miast polskich: Gorlic, Jarosławia, Krakowa, Lubaczowa i Zwierzyńca. Od 2011 r. żyje w malutkiej wsi, słynącej z dobrze zachowanej dawnej architektury Salföld.

***

Cykl wykładów, organizowany przez Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum oraz Węgierski Instytut Kultury w Warszawie, obejmuje szeroki wachlarz tematyczny – poruszone zostaną zagadnienia historyczne, polityczne i kulturowe w kontekście wzajemnych stosunków Polaków i Węgrów. Do wygłoszenia prelekcji zaproszeni zostali polscy oraz węgierscy profesorowie, naukowcy, ludzie kultury i publicyści. Pojawią się m.in. takie tematy jak: Polacy w rewolucji węgierskiej 1848–1849, traktat w Trianon, uchodźcy polscy na Węgrzech podczas II wojny światowej, Poznań – Budapeszt 1956, historia i codzienność „gulaszowego” komunizmu. Przedstawione zostaną dylematy i priorytety polityki Węgier w Europie – od czasów najdawniejszych po współczesne. Przedstawione zostaną osobliwości budownictwa na Węgrzech – od secesji do architektury organicznej. Nie zabraknie rozmów o literaturze pięknej – dawnej i współczesnej. Pojawią się wykłady z zakresu kinematografii węgierskiej i jej związków z Polską, a także spotkania muzyczne: od mało znanego w Polsce węgierskiego folkloru do popularnej muzyki rockowej. Planowane jest także zorganizowanie warsztatów kulinarnych, podczas których uczestnicy będą mogli poznać specyfikę węgierskiej kuchni oraz skosztować przyrządzonych potraw.

Zamek Królewski w Warszawie jest miejscem szczególnym, stanowiącym centrum wydarzeń krajowych i międzynarodowych, niejednokrotnie działającym na rzecz rozwoju dialogu i przyjaznych stosunków z krajami europejskimi. Projekt Polacy i Węgrzy. Historia – polityka – kultura jest już piątym organizowanym przez Zamek cyklem wykładowym. W latach 2009-2014 zrealizowane zostały debaty polsko-litewskie, polsko-niemieckie, polsko-rosyjskie i polsko-ukraińskie. Dotychczasowe spotkania cieszyły się ogromnym zainteresowaniem publiczności, w tym nie tylko ekspertów, ale również przedstawicieli instytucji państwowych oraz osobistości życia publicznego.

Udział w wykładach jest bezpłatny i otwarty dla wszystkich, jednak wymaga wcześniejszej rejestracji mailowej lub telefonicznej, a liczba miejsc jest ograniczona. Spotkania odbywać się będą raz lub dwa razy w miesiącu – do 19 maja 2016 r. (łącznie około 20 prelekcji).  Więcej na https://www.zamek-krolewski.pl/edukacja/wyklady/polacy-i-wegrzy.-historia-polityka-kultura

***

Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.