Powstanie Państwa Izrael, cz. 4: Polityka wewnętrzna i Zagłada

Wykład Nili Amit, Fundacja Wspomagania Wsi, 9 września 2020 [1h01min]

Głównym wątkiem kolejnego wykładu Nili Amit jest sprawa przyjęcia odszkodowań ze strony RFN za Holokaust w 1952 roku oraz oskarżenie w 1953 roku wysokiego urzędnika państwowego Rudolfa Kastnera o kolaborację z nazistami. Odszkodowania stały się przyczyną największych zamieszek na tle politycznym w historii Izraela, zaś tzw. proces Kastnera doprowadził do przemodelowania sceny politycznej w tym kraju. Zobacz też wcześniejsze prelekcje, których tematem jest powstanie Państwa Izrael.

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

Państwo  żydowskie, którego granice ukształtowały się wyniku wojny z sąsiednimi krajami arabskimi w latach 1948-1949, u progu swego istnienia borykało się z bardzo dużymi problemami społecznymi. Były one wynikiem migracji Żydów ocalałych z Zagłady oraz ewakuowanych po wojnie o niepodległość z państw arabskich.

Niemieckie odszkodowania dla Izraela za Holokaust

– Populacja Izraela w roku 1948 to 650 tysięcy ludzi, natomiast w ciągu następnych trzech lat ona się podwaja. Nie ma możliwości, żeby zapewnić tym ludziom miejsca zamieszkania i pracy czy należytą oświatę. Kraj boryka się ze straszliwymi trudnościami gospodarczymi – opowiada Nili Amit.

Szansą na poprawę losu ludności były odszkodowania za dokonane prze Niemców ludobójstwo na Żydach. Ich wypłatę we wrześniu 1951 roku zaproponował kanclerz Niemiec Konrad Adenauer. Sprawa wzbudziła jednak w Izraelu ogromne kontrowersje ze względów etycznych. Dawid Ben Gurion, lider rządzącej partii Mapai, zdecydował się jednak przyjąć zadośćuczynienie ze strony RFN.

– Ben Gurion był atakowany za ten pomysł i z prawicy, i z lewicy. Były zamieszki. Tłum poszedł do budynku parlamentu i próbował go sforsować – mówi historyczka. Dodaje, że były to największe gwałtowne wystąpienia na tle politycznym w historii Izraela.

Proces Kastnera

W 1953 roku izraelskie społeczeństwo przeżyło kolejne wstrząs. Wyzwolił go tzw. proces Kastnera. Rudolf Kastner był przewodniczącym działającego na Węgrzech w czasie II wojny światowej syjonistycznego Komitetu Pomocy i Ocalenia. Kiedy Niemcy zajęli Węgry w marcu 1944 roku, Kastner negocjował z odpowiedzialnym za logistykę Holokaustu Adolfem Eichmannem ocalenie tamtejszych Żydów za cenę pomocy finansowej dla Wehrmachtu. W ramach okazania dobrej woli ze strony nazistów, w trakcie rozmów udało się uratować ponad 1 tys. Żydów.

Po wojnie Kastner był wysokim urzędnikiem w administracji rządowej w Izraelu. W 1953 roku został oskarżony przez Malchiela Gruenwalda o kolaborację z nazistami. Odpowiedzią był proces o zniesławienie, który przerodził się jednak niebawem w proces Kastnera. Okazja ta została wykorzystana przez opozycyjną, prawicową partię Herut do wzmocnienia swojej pozycji na izraelskiej scenie politycznej.

– Proces Kastnera wstrząsnął izraelskim społeczeństwem. Na tle wewnętrznych zmagań i porachunków politycznych wywołał dyskusję na tematy, które właściwe dotychczas były unikane: o pasywnej postawie Żydów wobec Zagłady, o wkładzie przywódców jeszuwu [hebr. osadnictwo] w ocalenie żydostwa europejskiego. Po raz pierwszy ukazała się na porządku dziennym kolaboracja z Niemcami, rola i wina przywódców judenratów, które mogły może uratować swoich podopiecznych, choćby przez wcześniejsze poinformowanie o Zagładzie – opisuje Amit.

Zobacz też: O Holokauście: Jak doszło do ludobójstwa? Rozmowa z dr. Maciejem Kozłowskim

Zapraszamy do wysłuchania wykładu, w którym Nili Amit szerzej opowiada o tych wydarzeniach.

PW

***

Licencja Creative Commons
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

Podobne wykłady Historia

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.