Dom dla sztuki. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
Wykład Karoliny Zalewskiej towarzyszący wystawie „Marzenie i rzeczywistość. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie”, Muzeum Narodowe w Warszawie, 29 maja 2016 [0h57min]
Posłuchaj wykładu w formie podcastu:
Obecna siedziba Muzeum Narodowego w Warszawie jest siódmą z kolei. O historii powstania placówki opowiadała edukatorka MNW Karolina Zalewska podczas wykładu, który towarzyszył wystawie „Marzenie i rzeczywistość. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie”.
Budynek, gdzie obecnie mieści się Muzeum Narodowe w Warszawie, został ostatecznie oddany do użytku w 1938 roku. Autorem projektu był Tadeusz Tołwiński, który w ogłoszonym konkursie pokonał trzech konkurentów – Czesława Przybylskiego i Zdzisława Mączeńskiego.
Zanim do tego doszło, instytucja kilkukrotnie zmieniała miejsce urzędowania. Muzeum zostało powołane na mocy Ustawy o wychowaniu publicznym w 1862 r. Nosiło wówczas nazwę Muzeum Sztuk Pięknych. Jego pierwsza siedziba mieściła się Pawilonie Audytoryjnym UW, gdzie działała również Szkoła Sztuk Pięknych. Kolekcję rzeźby zlokalizowano z kolei w Gmachu Pomuzealnym.
W 1869 r. Muzeum musiało przenieść swoje zbiory do pałacu Mostowskich. Zanim ostatecznie trafiły na dzisiejsze miejsce, czekały je jeszcze kolejne migracje. W kolejnych latach siedziba Muzeum znajdowała się w pałacu Paca, przy pl. Bankowym, w domu Neprosów oraz w budynku przy ul. Podwale 15.
Zanim zdecydowano o budowie obecnego gmachu Muzeum, pojawiła się koncepcja, aby stał się on częścią kompleksu muzealnego na terenie Ujazdowa (wraz z Zamkiem, Belwederem i Łazienkami). Mimo przeprowadzonego w 1919 r. konkursu na projekt tego założenia architektonicznego, nigdy nie podjęto się jego realizacji z uwagi na zbyt wysokie koszta.
Więcej o o historii Muzeum Narodowego w Warszawie – jego siedzibach, dyrektorach i pracownikach można dowiedzieć się z załączonego filmu z wykładu. Zapraszamy do oglądania.
***
Marzenie i rzeczywistość. Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
12 maja – 16 października 2016
Historia Muzeum Narodowego w Warszawie to nie tylko losy kolekcji oraz osób, które przez dziesięciolecia gromadziły dzieła sztuki i dbały o ich bezpieczeństwo. To również historia kolejnych siedzib muzealnych i starań, by zbiory pokazać publiczności w budynku funkcjonalnym i nowoczesnym. Ten fragment dziejów Warszawy szczęśliwie znamy dzięki zachowanym źródłom, prezentowanym na wystawie „Marzenie i rzeczywistość”, która będzie prezentowana w MNW od 12 maja do 31 lipca 2016. Zobaczymy na niej przedwojenne projekty gmachu muzealnego, co pozwoli na wyobrażenie sobie, jak miało wyglądać warszawskie Muzeum Narodowe w wizjach ówczesnych architektów.
W nowo powstałym po studwudziestotrzyletniej niewoli państwie polskim już w 1919 roku zorganizowano konkurs na projekt dzielnicy rządowo-muzealnej na terenie Ujazdowa. Idea wbudowania Muzeum Narodowego w kompleks gmachów rządowych świadczy o wybitnie państwowotwórczej roli, jaką przypisywano wówczas sztuce, nie dziwi zatem, że po rezygnacji z tego projektu, w 1924 roku, rozpisano kolejny konkurs na gmach Muzeum Narodowego w Alei 3 Maja. Na wystawie można obejrzeć prace konkursowe, wzbogacone o rysunki projektowe Jana Heuricha z 1925 roku, oraz plansze projektowe z następnego, ogłoszonego rok później konkursu, w którym wyłoniono ostatecznie zwycięski projekt Tadeusza Tołwińskiego. Ekspozycja pokazuje obowiązujące w latach 20. i 30. trendy w architekturze gmachów publicznych, pozwala też odpowiedzieć na pytanie, dlaczego spośród wielu koncepcji wygrał właśnie projekt Tołwińskiego.
Narracja wystawy biegnie chronologicznie. Akt erekcyjny i akt oddania Muzeum narodowi polskiemu otwiera część poświęconą najciekawszym etapom budowy obecnej siedziby Muzeum. Co ciekawe, niemal od razu po jego oddaniu do użytku, zamierzano przystąpić do rozbudowy, plany te przerwał jednak wybuch II wojny światowej. Później wielokrotnie powracano do tych zamierzeń, co zaowocowało dobudowaniem do gmachu głównego tzw. ryzalitu w 1972 roku. Jednak ta inwestycja nie zaspokoiła potrzeb na miarę zadań MNW i przybywających zbiorów. Naszą wystawą chcemy zwrócić uwagę publiczności i decydentów na problemy, z którymi zmaga się największa narodowa instytucja kultury.
W publikacji towarzyszącej znalazły się eseje poświęcone historii gmachu, najciekawsze projekty i zdjęcia z epoki oraz kompletny katalog obiektów pokazywanych na wystawie.
Zachęcamy do zapoznania się z programem wydarzeń towarzyszących wystawie.
***
Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.