Pastel – rysunek czy obraz?

Wykład Justyny Guze, kustosz kolekcji rysunków francuskich i włoskich w Muzeum Narodowym w Warszawie, towarzyszący wystawie „Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego”, 29 października 2015 [1h18min]

Posłuchaj wykładu w formie podcastu:

Pastel przeszedł od XVI do XVIII w. ewolucję od techniki rysunkowej do techniki malarskiej. O artystach stosujących kredki pastelowe do rysowania i tworzenia obrazów opowiedziała Justyna Guze, kustosz kolekcji rysunków francuskich i włoskich w Muzeum Narodowym w Warszawie, podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego”.

Słowo pastel ma w języku polskim podwójne znaczenie. Pod pierwszym z nich należy rozumieć kredkę pastelową. Kredka składa się z pigmentu, spoiwa i wypełniacza. W zależności od stosunku proporcji pigmentu i wypełniacza zależy odcień koloru, jaki daje kredka pastelowa. Jak mówiła Justyna Guze, w XVIII w. znane było ok. 70 odcieni. W połowie XIX w. potrafiono już ich uzyskać dziesięciokrotnie więcej. Współcześnie znany paryski producent pasteli, La Maison du Pastel, oferuje ich aż 1650.

Drugie znaczenie słowa pastel to dzieło artystyczne wykonane za pomocą kredki pastelowej. Prelegentka dokonała dokonała rozróżnienia na rysunek i obraz wykonany pastelami. Jak zaznaczyła, Od XVIII w. możemy mówić o malarstwie pastelami. Pozwala na to wielkość i charakter prac, gdzie kolory naniesione na papier przez artystę wypełniają całą przestrzeń dzieła.

Justyna Guze w trakcie swojego wykładu opisała ewolucję, jaką przeszła technika tworzenia dzieł pastelami. W XVI w. kredki pastelowej używali Leonardo da Vinci i przedstawiciele francuskiego portretu kredkowego. Możemy jednak mówić wówczas o rysunku pastelami. Rewolucję przyniosła w połowie XVII w. twórczość Francuza Roberta Nanteuila i Włocha Benedetto Lutiego. Apogeum malarstwa pastelami przyniósł we Francji XVIII w. Jego kres zaczął się po śmierci Ludwika XV, a ostateczny schyłek nastąpił po rewolucji. W Niemczech malarstwo pastelami przeżywało jednak świetność aż do połowy XIX w. Renesans pastelu w Francji przyniósł okres impresjonizmu i twórczość takich artystów, jak Edgard Degas.

W Polsce pastele pojawiły się za sprawą dynastii Wettinów. Tworzący obrazy pastelami Francuz Ludwik Marteau był nadwornym malarzem króla Augusta III i ostatniego koronowanego władcy Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Na zamówienie tego ostatniego tworzył portrety uczestników słynnych obiadów czwartkowych. W późniejszym okresie do malarstwa pastelami sięgali tacy artyści, jak Leon Wyczółkowski i Stanisław Wyspiański.

Joanna Guze podczas swojego wykładu omówiła m.in. prace takich artystów, jak:  Leonardo da Vinci, Hans Holbein Młodszy, Daniel Dumonstieur, Cristofano Allori, Federico Barrocci, Robert Nanteuil, Benedetto Luti, Rosalba Carriera, François Boucher, Maurice Quentin de la Tour, Jean-Etienne Liotard, Jean-Baptiste-Siméon Chardin, Élisabeth Vigée Le Brun, Pierre Puvis de Chavannes i Jean-François Millet.

Więcej w załączonym wyżej filmie z wykładu. Zapraszamy do oglądania.

***

Mistrzowie pastelu
Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie

29 października 2015 – 31 stycznia 2016

Wystawa będzie prezentacją pastelu – techniki bardzo atrakcyjnej wizualnie, ujawniającej raz swe oblicze malarskie, a raz rysunkowe. Na ekspozycji zostanie pokazanych blisko 250 pasteli z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, które – z uwagi na swą delikatność i wrażliwość na uszkodzenia mechaniczne – nie są wypożyczane, ani też na co dzień eksponowane. Ta unikatowa, trwająca tylko trzy miesiące, wystawa czasowa będzie pierwszą w Polsce tak szeroką prezentacją dzieł pastelowych, a zarazem wyjątkową okazją do zapoznania się ze studyjnymi zbiorami Muzeum Narodowego w Warszawie.

Ideą autorów wystawy jest prezentacja pastelu od jego początków po pierwszą połowę XX wieku, z zaakcentowaniem roli tego medium w dziejach sztuki polskiej. Będzie to również okazja do przybliżenia różnych aspektów artystycznych, socjologicznych, konserwatorskich i kolekcjonerskich związanych z tą techniką.

W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się reprezentatywne zespoły pasteli, począwszy od przykładów z pierwszego „złotego wieku” tej techniki, przypadającego na czasy stanisławowskie (m.in. prace Louisa François Marteau i Anny Rajeckiej), aż po dzieła polskich mistrzów tej techniki (Aleksander Orłowski, Władysław Ślewiński, Teodor Axentowicz, Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański, Kazimierz Mordasewicz, Olga Boznańska, Kazimierz Stabrowski, Jan Rembowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wacław Borowski). Wyjątkowy na tle muzealnych zbiorów polskich jest zespół pasteli wybitnych artystów europejskich, m.in. Christiana Wilhelma Ernsta Dietricha, Élisabeth Louise Vigée-Le Brun, Jeana-François Milleta, Pierre’a Puvis de Chavannes’a, Adolpha Menzla, Maxa Liebermanna.

Niewątpliwą atrakcją wystawy będzie pokazywany pierwszy raz w Polsce od czasów dwudziestolecia międzywojennego, powstały w 1907 roku, „Skarbiec wawelski” Leona Wyczółkowskiego. To jedyny w swoim rodzaju – nie tylko w skali sztuki polskiej, ale i europejskiej – cykl będący pastelową „inwentaryzacją” skarbów krakowskiej katedry.

Ekspozycja będzie poprowadzona chronologicznie i tematycznie, z położeniem nacisku na takie wątki jak sztuka kobieca, sztuka salonowa czy sztuka portretu. Wystawę dopełni prezentacja nieznanego szerszej publiczności zjawiska recepcji pasteli w grafice, czyli poszukiwania technik oddających efekty artystyczne malarstwa pastelowego, które wiązało się z osiemnastowieczną „modą na pastele” i oczekiwaniami kolekcjonerów XIX i początku XX wieku.

Muzeum przygotowało bogaty program wydarzeń edukacyjnych. Podczas licznych wykładów i spotkań towarzyszących wystawie zwiedzający poznają historię pastelu, a także sylwetki najwybitniejszych europejskich i polskich mistrzów tej techniki. Warsztaty pozwolą odkryć, również w praktyce, tajniki tworzenia pastelowych obrazów. Zapraszamy do zapoznania się z pełnym programem wydarzeń towarzyszących wystawie oraz do korzystania z zestawu audioprzewodników dostępnych na stronie internetowej MNW.

Kuratorki wystawy: Anna Grochala, Joanna Sikorska

źródło: mnw.art.pl

***

Nagranie jest własnością Wszechnica.org.pl oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawie jego dalszego wykorzystania prosimy o kontakt.

Podobne wykłady Kultura

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.