Żeromski i Piłsudski, czyli dylematy niepodległości

21 lutego 2019
Kategoria: Kultura, Muzeum Narodowe w Warszawie
2627
Wykładowca: Andrzej Mencwel

Żeromski i Piłsudski czyli dylematy niepodległości Pobierz mp3

Wykład prof. Andrzeja Mencwela, Muzeum Narodowe w Warszawie, 31 stycznia 2019 [0h57min]

Posłuchaj wykładu w formie podcastu:

Prof. Andrzej Mencwel podczas wykładu towarzyszącego wystawie „Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” opisał dylematy, przed jakimi stanęli twórcy polskiej niepodległości. Punktem wyjścia rozważań była anegdotyczna rozmowa, jaką Stefan Żeromski miał odbyć z Józefem Piłsudskim.

Profesor nauk humanistycznych podczas wystąpienia mówił o działalności społeczno-edukacyjno-kulturalnej przed 1918 rokiem, która jego zdaniem wpłynęła na kształt niepodległej Polski. Mencwel rozpoczął wystąpienia od historii Tajnego Uniwersytetu Latającego, który w przeciwieństwie do kontrolowanego przez Rosjan szkolnictwa wyższego umożliwiał naukę w języku polskim oraz podejmowanie studiów przez kobiety. Osnową dalszych rozważań była scena rozmowy Cezarego Baryki z Szymonem Gajowcem, którą Żeromski opisał w „Przedwiośniu”. Prof. Mencwel przypomniał dwie z trzech postaci, których portrety wiszą w gabinecie Gajowca. Pierwsza to Józef Karol Potocki („Marian Bohusz”), współzałożyciel pisma „Głos”. Na jego łamach publikowali przyszli antagoniści z prawicy i lewicy. Druga to Edward Abramowski, teoretyk spółdzielczości i autor broszury „Zmowa powszechna przeciwko rządowi”. Czy postulowana w niej przez Abramowskiego budowa społeczeństwa opartego na niezależnych od władz stowarzyszeniach, zdaniem Żeromskiego, miała rację bytu również w niepodległej Polsce? Odpowiedź na to pytanie w nagraniu wykładu.

***