Lista odtwarzania:

Wielkie wpadki nauki

Debata dr. Stanisława Bajtlika i prof. dr. hab. Jarosława Włodarczyka na temat wielkich naukowych wpadek odbyła się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. 28 września 2012 r., Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [1h07min]

Od czasu do czasu świat dowiaduje się o niezwykłych pomyłkach naukowców. Jak i dlaczego do nich dochodzi? Jakie są ich cechy wspólne? Jak nauka oczyszcza się z błędnych wyników? Czy wpadki to kompromitacja nauki, czy też ich falsyfikacja to powód do dumy? Czy możemy być pewni, że w dzisiejszej nauce nie żyjemy w fałszywych przekonaniach wynikających z niesfalsyfikowanych „wielkich wpadek”?

Nie możesz obejrzeć wykładu? Posłuchaj podcastu:

Cz. I [30min] Wpadki są przede wszystkim bardzo kosztowne. Przekonali się o tym budowniczowie Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, którzy przeznaczyli na niego pół miliarda dolarów. Natychmiast po umieszczeniu teleskopu na orbicie odkryto, że to najlepiej wyszlifowane zwierciadło świata daje niewyraźny obraz obiektów. Dopiero po kolejnych, również bardzo kosztownych naprawach teleskop zacząć dostarczać wysokiej klasy zdjęć.

Najświeższą wielką wpadką naukowców (z 2011 roku) było doniesienie, jakoby neutrina poruszały się szybciej niż światło. Informacja okazała się nieprawdziwa – w tym przypadku „zawinił” niedostatecznie mocno wciśnięty kabel w jednym z urządzeń wykorzystanym w eksperymencie.

Cz. II [37 min] Pod koniec lat 90. XX wieku dwaj uznani fizycy Stanley Pons z University of Utah i Martin Fleischmann z University of Southampton, ogłosili, że wynaleźli prostą metodę wykonania zimnej fuzji (nazwa hipotetycznej metody fuzji jąder atomowych) atomów deuteru. Doniesienie okazało się zbyt pochopne, a fizycy okryci zostali niesławą.

Inną sensacją było wykrycie pod koniec lat 60.XX wieku paliwody (nowej formy wody, charakteryzującej się m.in. wyższą temperaturą wrzenia). Ponieważ paliwodę „odkrył” badacz radziecki, w Stanach Zjednoczonych rozpoczął się wyścig o wynalezienie paliwody o jeszcze wyższej temperaturze wrzenia. Oczywiście paliwoda tak naprawdę nie została nigdy uzyskana.

W rywalizacji o nowe „odkrycia” naukowcy dopuszczali się również fałszerstw, mistyfikacji i celowego wprowadzania kolegów w błąd. Ponadto do wpadek przyczyniały się również żarty naukowców, za innych brane na poważnie. Jak trafnie zauważył Arthur Hays Sulzberger, wydawca NYT w latach 1935-1961 „Trzeba mieć umysł otwarty, ale nie na tyle, żeby mózg wypadł”.

Drugą część wykładu zakończyła krótka dyskusja z uczestnikami wykładu.

———————————

„Brak inwestycji w naukę to inwestycja w ignorancję” – pod takim hasłem w dniach 21-30 września odbył się XVI Festiwal Nauki w Warszawie. Jak zaznaczają organizatorzy, głównym celem Festiwalu Nauki w Warszawie jest upowszechnianie w społeczeństwie zrozumienia metod, zakresu możliwości i osiągnięć nauki, ukazywanie jej roli w budowie silnej gospodarki oraz znaczenia w kształtowaniu lepszego, myślącego społeczeństwa.

Festiwal to ponad pół tysiąca spotkań, zajęć, warsztatów i debat w warszawskich szkołach średnich, w budynkach UW, Politechniki, Pałacu Kultury i w Centrum Nauki Kopernik. W programie między innymi: poszukiwanie nowej Ziemi, pytania o komórki macierzyste, wielkie wpadki nauki, czym jest wielki wybuch i czy trwa nadal. Spotkania dotyczyły tak różnych dziedzin jak: matematyka, fizyka i astronomia, geologia, biologia, zdrowie filozofia, język, psychologia, ekonomia, prawo. Wstęp na wszystkie festiwalowe spotkania był bezpłatny. Więcej informacji o festiwalu znajduje się na stronie www.festiwalnauki.edu.pl

Licencja Creative Commons
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

Podobne wykłady Festiwal Nauki w Warszawie

Komentarze

Partnerzy

Lista zapisanych wykładów jest aktualnie pusta.